Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 69–76/2011
z 19 września 2011 r.

Stuknij na okładkę, aby przejść do spisu treści tego wydania

>>> Wyszukiwarka leków refundowanych

Nowe postaci leków

Halina Pilonis

Nowoczesne postaci leków to konstrukcje, które wymagają wiedzy, jak je stosować. Jeśli lekarz takich informacji nie przekaże pacjentowi, lek może okazać się nieskuteczny – mówi dr Elwira Telejko, krajowy konsultant w dziedzinie farmacji aptecznej.

Do lat 70. ub.w. postęp w medycynie oznaczał wprowadzenie nowej substancji aktywnej farmakologicznie. Często jednak okazywało się, że mimo doskonałych wyników badań laboratoryjnych, działania niepożądane przewyższały korzyści. Dzięki rozwojowi farmakokinetyki można było poznać los leku po podaniu do ustroju. Do farmakoterapii zaczęły wchodzić więc stare związki farmakologicznie aktywne, ale w nowych postaciach, znacznie bezpieczniejszych. Przemysł farmaceutyczny zaczął też szukać sposobów zmniejszenia działań niepożądanych i zwiększenia dostępności biologicznej.

Proleki to nieaktywne molekuły leków, które po przejściu transformacji w organizmie stają się lekiem. Są łatwo rozpuszczalne i niejednokrotnie mniej toksyczne. Najstarszym jest aspiryna. Prolekami są też m.in. produkty stosowane w nadciśnieniu tętniczym – inhibitory konwertazy angiotensyny (enalapril, peryndopryl, trandolapryl).

Pacjent leczony taką postacią leku musi wiedzieć, że pierwsza dawka działa z opóźnieniem, ponieważ po przyjęciu musi przejść transformację do leku. Aby więc niwelować dolegliwości występujące rano, lek musi być przyjęty wieczorem i przejść transformację do postaci aktywnej.

Doustne leki o przedłużonym działaniu zapewniają stężenie substancji leczniczej w organizmie nawet 24 godziny.

Początkowym zamiarem stworzenia tabletki ulegającej szybkiemu rozpadowi w jamie ustnej (maksymalnie do 3 minut, ale praktycznie do kilkunastu sekund) – była szybka reakcja organizmu. Taką postać mają leki przeciwbólowe czy przeciwwymiotne. Ponieważ ta forma ich podania nie wymaga popijania, okazała się idealna w podróży, dla osób aktywnych, chorych z problemami z połykaniem, dzieci i pacjentów geriatrycznych. Ponieważ chorzy rzadko czytają ulotki przepisanych im leków, trzeba im wyjaśnić sposób przyjmowania tabletek. Kładzie się na języku i czeka, aż się rozpuszczą.

Poszukiwania nowych form leków zmierzają w kierunku ich rozdrabniania. Peletki o średnicy 0,5–2 mm otrzymuje się rozdrabniając lub zawieszając substancję leczniczą w syropie, a następnie powlekając nim granulki cukrowe. Można je następnie otoczkować substancjami powlekającymi. Następnie umieszcza się je w kapsułce. W zależności od powłoczki mogą być uwalniane w różnych odcinkach przewodu pokarmowego. Np. tabletki dojelitowe mają uwalnianie opóźnione o 2 godziny, przechodzą z żołądka do jelit tylko w trzeciej fazie międzytrawiennej. Nie wolno ich przyjmować łącznie ze środkami zobojętniającymi.

Metoda inkorporowania polega na zawieszeniu substancji leczniczej w nośniku opóźniającym uwalnianie: hydrofilowym, liofilowym bądź nierozpuszczalnym w przewodzie pokarmowym. Zawieszając substancję w nośniku nierozpuszczalnym otrzymuje się tzw. tabletki szkieletowe, tzn. substancje aktywne uwalniają się wskutek dyfuzji. Trzeba uprzedzić pacjenta, że substancja działa, choć szkielet zostanie wydalony. Chorzy często bowiem przynoszą wydaloną tabletkę do apteki z prośbą o zamianę lekarstwa, uważając, że przepisanych przez lekarza leków nie przyswajają.

Tabletki pływające flotacyjne mają w kapsule zamknięty proszek z substancją czynną. Pod wpływem wody wytwarza się żel, który zamyka powietrze, co powoduje, że tabletka pływa i może przebywać w żołądku od 4 do 8 godzin. Takich postaci leku nie wolno przepisywać pacjentom leżącym. Poza tym, tabletek o przedłużonym działaniu nie należy popijać gorącymi płynami lub alkoholem.

Oznakowania firmowe postaci leków





Najpopularniejsze artykuły

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Astronomiczne rachunki za leczenie w USA

Co roku w USA ponad pół miliona rodzin ogłasza bankructwo z powodu horrendalnie wysokich rachunków za leczenie. Bo np. samo dostarczenie chorego do szpitala może kosztować nawet pół miliona dolarów! Prezentujemy absurdalnie wysokie rachunki, jakie dostają Amerykanie. I to mimo ustawy, która rok temu miała zlikwidować zjawisko szokująco wysokich faktur.

Rzeczpospolita bezzębna

Polski trzylatek statystycznie ma aż trzy zepsute zęby. Sześciolatki mają próchnicę częściej niż ich rówieśnicy w Ugandzie i Wietnamie. Na fotelu dentystycznym ani razu w swoim życiu nie usiadł co dziesiąty siedmiolatek. Statystyki dotyczące starszych napawają grozą: 92 proc. nastolatków i 99 proc. dorosłych ma próchnicę. Przeciętny Polak idzie do dentysty wtedy, gdy nie jest w stanie wytrzymać bólu i jest mu już wszystko jedno, gdzie trafi.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Czy Trump ma problemy psychiczne?

Chorobę psychiczną prezydenta USA od prawie roku sugerują psychiatrzy i specjaliści od zdrowia psychicznego w Ameryce. Wnioskują o komisję, która pozwoli zbadać, czy prezydent może pełnić swoją funkcję.

Zmiany skórne po kontakcie z roślinami

W Europie Północnej najczęstszą przyczyną występowania zmian skórnych spowodowanych kontaktem z roślinami jest Primula obconica. Do innych roślin wywołujących odczyny skórne, a występujących na całym świecie, należy rodzina sumaka jadowitego (gatunek Rhus) oraz przedstawiciele rodziny Compositae, w tym głównie chryzantemy, narcyzy i tulipany (...)

ZUS zwraca koszty podróży

Osoby wezwane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do osobistego stawiennictwa na badanie przez lekarza orzecznika, komisję lekarską, konsultanta ZUS często mają do przebycia wiele kilometrów. Przysługuje im jednak prawo do zwrotu kosztów przejazdu. ZUS zwraca osobie wezwanej na badanie do lekarza orzecznika oraz na komisję lekarską koszty przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu i z powrotem. Podstawę prawną stanowi tu Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. (...)

Opieka zdrowotna w USA – Struktura i finansowanie

Na świecie wyróżnia się cztery modele opieki zdrowotnej: systemy oparte na przedsiębiorczości reprezentowane przez Stany Zjednoczone, systemy oparte na zabezpieczeniach społecznych, najliczniej reprezentowane w Europie, których reprezentantami są między innymi Niemcy i Francja, systemy oparte na opiece całościowej, których przykładem jest Wielka Brytania i systemy socjalistyczne, których reprezentantem do niedawna była Polska. (...)

Medyczne 3D w Olsztynie

Nowoczesne Laboratorium Fuzji Obrazowych na Wydziale Nauk Medycznych UWM w Olsztynie jest drogą do rozwoju działalności badawczo-rozwojowej w zakresie wdrażania innowacyjnych rozwiązań na rynku.

Protonoterapia. Niekończąca się opowieść

Ośrodek protonoterapii w krakowskich Bronowicach kończy w tym roku pięć lat. To ważny moment, bo o leczenie w Krakowie będzie pacjentom łatwiej. To dobra wiadomość. Zła jest taka, że ułatwienia dotyczą tych, którzy mogą za terapię zapłacić.

Osteotomia okołopanewkowa sposobem Ganza zamiast endoprotezy

Dysplazja biodra to najczęstsza wada wrodzona narządu ruchu. W Polsce na sto urodzonych dzieci ma ją czworo. W Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym pod kierownictwem dr. Jarosława Felusia przeprowadzane są operacje, które likwidują ból i kupują pacjentom z tą wadą czas, odsuwając konieczność wymiany stawu biodrowego na endoprotezę.

Doktor AI

Platformy ze sztuczną inteligencją (AI) dokonujące wstępnych diagnoz są już tak zaawansowane, że testowali je londyńczycy, a brytyjski NHS rozważa ich szersze użycie. W Afryce takie aplikacje na smartfona stosują już miliony.

EBN, czyli pielęgniarstwo oparte na faktach

Rozmowa z dr n. o zdrowiu Dorotą Kilańską, kierowniczką Zakładu Pielęgniarstwa Społecznego i Zarządzania w Pielęgniarstwie w UM w Łodzi, dyrektorką Europejskiej Fundacji Badań Naukowych w Pielęgniarstwie (ENRF), ekspertką Komisji Europejskiej, Ministerstwa Zdrowia i WHO.

Problem nie zawsze rozumiany

Z Ewą Jędrys, prezes Fundacji Pomocy Chorym Psychicznie im. Tomasza Deca w Krakowie rozmawia Katarzyna Cichosz.

Kobiety w chirurgii. Równe szanse na rozwój zawodowy?

Kiedy w 1877 roku Anna Tomaszewicz, absolwentka wydziału medycyny Uniwersytetu w Zurychu wróciła do ojczyzny z dyplomem lekarza w ręku, nie spodziewała się wrogiego przyjęcia przez środowisko medyczne. Ale stało się inaczej. Uznany za wybitnego chirurga i honorowany do dzisiaj, prof. Ludwik Rydygier miał powiedzieć: „Precz z Polski z dziwolągiem kobiety-lekarza!”. W podobny ton uderzyła Gabriela Zapolska, uważana za jedną z pierwszych polskich feministek, która bez ogródek powiedziała: „Nie chcę kobiet lekarzy, prawników, weterynarzy! Nie kraj trupów! Nie zatracaj swej godności niewieściej!".

Żylaki okolic intymnych

Pacjentki cierpiące z powodu niewydolności żylnej miednicy i żylaków okolic intymnych zgłaszają się najczęściej do ginekologów i internistów. Nie wszyscy lekarze jednak wiedzą, że istnieje skuteczna metoda leczenia tych dolegliwości.



bot