Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 38–39/2000
z 11 maja 2000 r.

Stuknij na okładkę, aby przejść do spisu treści tego wydania

>>> Wyszukiwarka leków refundowanych

Historia leczenia bólu przewlekłego w Polsce

Maciej Hilgier

Pierwsza poradnia przeciwbólowa w Polsce powstała 27 lat temu, a rok później rozpoczęło działalność Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (IASP).

Poradnia ta powstała w Gliwicach przy Instytucie Onkologii, a jej twórcą był dr n. med. Bolesław Rutkowski. Jego pionierska działalność jest nie do przecenienia. Pamiętajmy, jak trudne było wówczas zdobycie lokalu, a tym bardziej jego wyposażenie. Najważniejsze i najtrudniejsze jednak było przekonanie, że taka placówka jest potrzebna. W 1998 r. dr Rutkowski został pierwszym honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Badania Bólu.

W 1975 roku w Akademii Medycznej w Warszawie powstała pierwsza wielospecjalistyczna poradnia przeciwbólowa, skupiająca oprócz anestezjologów psychiatrę i psychologa oraz stałych konsultantów. Od samego początku rozpoczęła też działalność naukową i dydaktyczną. Podsumowaniem pierwszych trzymiesięcznych kursów dla lekarzy z całej Polski było opublikowanie w 1980 skryptu (red. B. Kamiński, M. Borzęcki) „Ból i jego leczenie”. Była to pierwsza publikacja – rodzaj monografii na temat bólu przewlekłego.

W latach 1976–1978 tworzono kolejne wielospecjalistyczne ośrodki leczenia bólu w Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Łodzi. Łącznie powstało około 80 poradni przeciwbólowych.

Działalności leczniczej towarzyszyło także szkolenie i działalność organizacyjna. W 1976 r. przy Towarzystwie Anestezjologów Polskich utworzono Sekcję Badania i Zwalczania Bólu, a rok później powstała analogiczna sekcja przy Polskim Towarzystwie Neurologicznym. W 1978 roku została założona Komisja Patofizjologii Bólu Polskiej Akademii Nauk. W 1991 r. zorganizowano Polskie Towarzystwo Badania Bólu, które weszło w skład Międzynarodowego Stowarzyszenia Badania Bólu (Polish Chapter of IASP). W 1993 PTBB przystąpiło do Europejskiego Stowarzyszenia Towarzystw Badania Bólu (EFIC). Obecnie PTBB liczy 230 członków, którzy reprezentują jedenaście specjalności medycznych, psychologów i pedagoga.

Wyrazem uznania dla naszej działalności jest nominowanie założyciela Polskiego Towarzystwa Badania Bólu – prof. Jerzego Garstki – na członka Rady IASP (Councillor w 1966 r.) oraz udział w Zarządzie EFIC (Councillor) dr. Macieja Hilgiera.

Obecnie celem naszego Towarzystwa jest, aby leczenie bólu przewlekłego stało się równoprawną działalnością medyczną uznawaną w systemie ubezpieczenia zdrowotnego. Chcemy, aby kasy chorych dostrzegły konieczność istnienia poradni przeciwbólowych. W marcu 1999 roku Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Badania Bólu wystosował pismo do Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Społecznego minister Anny Knysok przedstawiające ten problem. W odpowiedzi otrzymaliśmy listę placówek, z którymi kasy chorych zawarły kontrakty w zakresie leczenia bólu przewlekłego. Większość placówek była nam nie znana. Nieporozumieniem jest bowiem traktowanie placówek opieki paliatywnej jako odpowiedników poradni przeciwbólowej. Te pierwsze to przecież wyspecjalizowane ośrodki zajmujące się szeroką gamą problemów (w tym bólu) u chorych, głównie w terminalnym okresie choroby.

Naszą troską jest zapewnienie chorym cierpiącym na ból przewlekły dobrego i fachowego leczenia i opieki. Zwykle przekracza to możliwości jednego lekarza czy jednej metody leczniczej. Pisaliśmy o tym szeroko przed rokiem w majowym numerze „Służby Zdrowia”.

W ubiegłym roku Zarząd Główny PTBB podjął uchwałę o nadawaniu certyfikatu Polskiego Towarzystwa Badania Bólu poradniom leczenia bólu, które spełniają odpowiednie warunki. Są to normy Międzynarodowego Stowarzyszenia Badania Bólu, przystosowane do polskich warunków. Mamy nadzieję, że certyfikaty PTBB będą pomocne kasom chorych przy kontraktowaniu poradnictwa przeciwbólowego. Ale dopiero w przyszłym roku, licząc optymistycznie, można będzie określić prawdziwą liczbę poradni leczenia bólu w Polsce.

O potencjale naukowym Towarzystwa świadczy fakt, że jest wśród nas 11 profesorów medycyny, 3 doktorów habilitowanych, 33 doktorów medycyny. Wyniki naszych poczynań można było prześledzić podczas ostatniego – trzeciego Zjazdu PTBB (7–10 październik w Szczyrku). Wzięło w nim udział około 400 osób. Osiągnięciem jest doprowadzenie do publikacji naszego kwartalnika BÓL. Pierwszy numer ukaże się w maju.

Zainteresowanych zapraszamy już teraz na IV Zjazd PTBB, który odbędzie się w dziesięciolecie Towarzystwa (Gdańsk 2001).

Po pierwszych naszych sukcesach nastąpił ostatnio pewien regres, związany – paradoksalnie – z reformą służby zdrowia. Musimy znowu przekonywać, że prawidłowe leczenie bólu przewlekłego to głęboko rozumiane działanie humanitarno-lekarskie, ale także postępowanie dające wymierne korzyści makroekonomiczne. Do wspólnego działania zapraszam wszystkich lekarzy. Towarzystwo jest dla wszystkich otwarte.

Dr n. med. MACIEJ HILGIER, Zakład Anestezjologii, Oddział Badania Bólu i Terapii Paliatywnej, Centrum Onkologii– Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie




Najpopularniejsze artykuły

Münchhausen z przeniesieniem

– Pozornie opiekuńcza i kochająca matka opowiada lekarzowi wymyślone objawy choroby swojego dziecka lub fabrykuje nieprawidłowe wyniki jego badań, czasem podaje mu truciznę, głodzi, wywołuje infekcje, a nawet dusi do utraty przytomności. Dla pediatry zespół Münchhausena z przeniesieniem to wyjątkowo trudne wyzwanie – mówi psychiatra prof. Piotr Gałecki, kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

EBN, czyli pielęgniarstwo oparte na faktach

Rozmowa z dr n. o zdrowiu Dorotą Kilańską, kierowniczką Zakładu Pielęgniarstwa Społecznego i Zarządzania w Pielęgniarstwie w UM w Łodzi, dyrektorką Europejskiej Fundacji Badań Naukowych w Pielęgniarstwie (ENRF), ekspertką Komisji Europejskiej, Ministerstwa Zdrowia i WHO.

Astronomiczne rachunki za leczenie w USA

Co roku w USA ponad pół miliona rodzin ogłasza bankructwo z powodu horrendalnie wysokich rachunków za leczenie. Bo np. samo dostarczenie chorego do szpitala może kosztować nawet pół miliona dolarów! Prezentujemy absurdalnie wysokie rachunki, jakie dostają Amerykanie. I to mimo ustawy, która rok temu miała zlikwidować zjawisko szokująco wysokich faktur.

ZUS zwraca koszty podróży

Osoby wezwane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do osobistego stawiennictwa na badanie przez lekarza orzecznika, komisję lekarską, konsultanta ZUS często mają do przebycia wiele kilometrów. Przysługuje im jednak prawo do zwrotu kosztów przejazdu. ZUS zwraca osobie wezwanej na badanie do lekarza orzecznika oraz na komisję lekarską koszty przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu i z powrotem. Podstawę prawną stanowi tu Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. (...)

Rzeczpospolita bezzębna

Polski trzylatek statystycznie ma aż trzy zepsute zęby. Sześciolatki mają próchnicę częściej niż ich rówieśnicy w Ugandzie i Wietnamie. Na fotelu dentystycznym ani razu w swoim życiu nie usiadł co dziesiąty siedmiolatek. Statystyki dotyczące starszych napawają grozą: 92 proc. nastolatków i 99 proc. dorosłych ma próchnicę. Przeciętny Polak idzie do dentysty wtedy, gdy nie jest w stanie wytrzymać bólu i jest mu już wszystko jedno, gdzie trafi.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Byle jakość

Senat pod koniec marca podjął uchwałę o odrzuceniu ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta w całości, uznając ją za niekonstytucyjną, niedopracowaną i zawierającą szereg niekorzystnych dla systemu, pracowników i pacjentów rozwiązań. Sejm wetem senatu zajmie się zaraz po świętach wielkanocnych.

Leczenie wspomagające w przewlekłym zapaleniu prostaty

Terapia przewlekłego zapalenia stercza zarówno postaci bakteryjnej, jak i niebakteryjnej to duże wyzwanie. Wynika to między innymi ze słabej penetracji antybiotyków do gruczołu krokowego, ale także z faktu utrzymywania się objawów, mimo skutecznego leczenia przeciwbakteryjnego.

Skąd się biorą nazwy leków?

Ręka do góry, kto nigdy nie przekręcił nazwy leku lub nie zastanawiał się, jak poprawnie wymówić nazwę handlową. Nazewnictwo leków (naming) bywa zabawne, mylące, trudne i nastręcza kłopotów tak pracownikom służby zdrowia, jak i pacjentom. Naming to odwzorowywanie konceptu marki, produktu lub jego unikatowego pozycjonowania. Nie jest to sztuka znajdowania nazw i opisywania ich uzasadnień. Aby wytłumaczenie miało sens, trzeba je rozpropagować i wylansować, i – jak wszystko na rynku medycznym – podlega to ścisłym regulacjom prawnym i modom marketingu.

Udar mózgu u dzieci i młodzieży

Większość z nas, niestety także część lekarzy, jest przekonana, że udar mózgu to choroba, która dotyka tylko ludzi starszych. Prawda jest inna. Udar mózgu może wystąpić także u dzieci i młodzieży. Co więcej, może do niego dojść nawet w okresie życia płodowego.

Czy będziemy mądrzy przed szkodą?

Nie może być żadnych wątpliwości: zarówno w obszarze ochrony zdrowia, jak i w obszarze zdrowia publicznego wyzwań – zagrożeń, ale i szans – jest coraz więcej. Dobrze rozpoznawana rzeczywistość okazuje się bardziej skomplikowana, zupełnie tak jak w powiedzeniu – im dalej w las, tym więcej drzew.

Różne oblicza zakrzepicy

Choroba zakrzepowo-zatorowa, potocznie nazywana zakrzepicą to bardzo demokratyczne schorzenie. Nie omija nikogo. Z jej powodu cierpią politycy, sportowcy, aktorzy, prawnicy. Przyjmuje się, że zakrzepica jest trzecią najbardziej rozpowszechnioną chorobą układu krążenia.

Odpowiedzialność pielęgniarki za niewłaściwe podanie leku

Podjęcie przez pielęgniarkę czynności wykraczającej poza jej wiedzę i umiejętności zawodowe może być podstawą do podważenia jej należytej staranności oraz przesądzać o winie w przypadku wystąpienia szkody lub krzywdy u pacjenta.

Pneumokoki: 13 > 10

– Stanowisko działającego przy Ministrze Zdrowia Zespołu ds. Szczepień Ochronnych jest jednoznaczne. Należy refundować 13-walentną szczepionkę przeciwko pneumokokom, bo zabezpiecza przed serotypami bardzo groźnymi dla dzieci oraz całego społeczeństwa, przed którymi nie chroni szczepionka 10-walentna – mówi prof. Ewa Helwich. Tymczasem zlecona przez resort zdrowia opinia AOTMiT – ku zdziwieniu specjalistów – sugeruje równorzędność obu szczepionek.

Apteki rok po AdA

Co zmieniło się w aptekach w ciągu roku działania ustawy tzw. apteka dla aptekarza (AdA)? Liczba tych placówek mocno spadła, a „tąpnięcie” dopiero przed nami. Lokalne monopole się umacniają, ceny dopiero poszybują. Według jednych – to efekty tzw. AdA, która ogranicza możliwości zakładania nowych punktów.



bot