Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 77–84/2018
z 11 października 2018 r.


>>> Wyszukiwarka leków refundowanych


Apteki rok po AdA

Krzysztof Boczek

Co zmieniło się w aptekach w ciągu roku działania ustawy
tzw. apteka dla aptekarza (AdA)? Liczba tych placówek mocno spadła, a „tąpnięcie” dopiero przed nami. Lokalne monopole się umacniają, ceny dopiero poszybują. Według jednych – to efekty tzw. AdA, która ogranicza możliwości zakładania nowych punktów.



Od 1 lipca 2017 r., tylko farmaceuta może założyć aptekę i to w ściśle określonych przypadkach. Placówka nie może być bliżej niż 500 m od innej, istniejącej już apteki, a w gminie musi przypadać więcej niż 3 tys. mieszkańców na punkt. Efekty? W dużych miastach, w atrakcyjnych lokalizacjach właściwie nigdzie nie można już otworzyć nowej placówki.

Business Centre Club (BCC) w specjalnym raporcie donosi, że w ciągu pierwszego roku obowiązywania tzw. AdA, liczba aptek w Polsce spadła o 352 (z 14 925 do 14 573). Z kolei PEX PharmaSequence – firma analizująca rynek aptekarski – twierdzi, że ubyło ok. 140 placówek – z 14 975 do 14 835. – Nie widzimy tak dużego spadku [jak w raporcie BCC – red.], ale to różnice w granicach błędu. Teraz, we wrześniu br. prawdopodobnie liczba aptek jest już mniejsza o ok. 200 – mówi dr Jerzy Frąckowiak, wiceprezes PEX PharmaSequence.

KTO WINNY?

Czy to tzw. AdA wywołała ten spadek? BCC reprezentujący interesy dużych sieci aptecznych nie ma co do tego żadnych wątpliwości. – Zarówno zamykanie, jak i otwieranie nowych placówek wynika z normalnych zjawisk i ruchów przedsiębiorców na rynku – przekonuje z kolei rzecznik prasowy Naczelnej Izby Aptekarskiej Tomasz Leleno. – Trend spadkowy liczby aptek jest związany z tzw. AdA, ale główna przyczyna jest ekonomiczna. Przed wprowadzeniem tzw. AdA otwierano placówki, konkurencja się zagęściła i część punktów tego nie wytrzymała – tłumaczy dr Frąckowiak.

Raport BCC podaje także, iż ponad 100 aptek zamknięto na terenach wiejskich. Tymczasem – wg założeń – tzw. AdA miała właśnie wspomóc otwieranie takich placówek na wsiach. – Od momentu wejścia w życie tzw. AdA powstało ponad 240 aptek i punktów aptecznych na terenach wiejskich – przekonuje rzecznik NIA. – Izba się chwali, że 200 punktów zostało otwartych na wsiach, a nie pokazali, że 300 zostało zamkniętych – ripostuje Marcin Piskorski, przewodniczący Komisji Rynku Aptecznego BCC i prezes Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNEt. PEX nie ma danych nt. punktów na terenach wiejskich, a druga z firm analizujących rynek – IQS – nie odpowiedziała na naszą prośbę o udostępnienie takich statystyk.

NADCHODZI TSUNAMI

Według BCC te spadki w liczbie aptek to dopiero początek – tuż przed wejściem w życie ww. ustawy, głównie przedsiębiorcy złożyli prawie 1000 wniosków o otwarcie placówek. Co miesiąc z tej puli otwieranych jest kolejnych średnio 30 miejsc. Bez tego zastrzyku spadek liczby aptek byłby znacznie bardziej dramatyczny. Bo od 1 lipca 2017 do końca czerwca br. złożono wnioski o otwarcie ledwo... 48 takich placówek w całym kraju. 4 miesięcznie. Tymczasem z naturalnych przyczyn (śmierć właściciela / bankructwo / zmiany lokalowe itd.) zamyka się miesięcznie ok. 80–90 placówek. – Po wyczerpaniu zasobu wniosków złożonych przed zabetonowaniem rynku, czeka nas tąpnięcie liczby aptek w Polsce – wnioskuje BCC w raporcie.

Zdaniem Frąckowiaka faktycznie nie ma zbyt wielu lokalizacji, w których można i warto otworzyć apteki, więc trend spadkowy z ostatniego roku prawdopodobnie będzie kontynuowany. – Będą tąpnięcia, gdy się skończy zapas złożonych wniosków – przyznaje. I podaje dwie informacje, które mogą popierać tę hipotezę: NRA twierdziła, że ok. 40 proc. aptek ma kłopoty ekonomiczne, a przy obecnych kryteriach geograficzno-ludnościowych, często nie ma możliwości zastąpienia placówek, które upadają. NIA także sugeruje możliwość takiego „tąpnięcia”. – „Balon” liczby aptek w Polsce został napompowany do niespotykanych rozmiarów – pisze Tomasz Leleno. Taki niespotykanych rozmiarów balon może więc łatwo i gwałtownie pęknąć. Według rzecznika NIA obecny poziom nasycenia aptek „pokrywa potrzeby polskiego społeczeństwa związane z dostępem do tych placówek”. I podaje na dowód tego dane:

• Polska: 15 tys. aptek / 37,9 mln mieszkańców, czyli 1 apteka na 2526 pacjentów;
• Wielka Brytania: 12 tys. aptek / 65,6 mln mieszkańców, czyli 1 apteka na 5466 pacjentów;
• Niemcy: 18 tys. aptek / 82,6 mln mieszkańców, czyli 1 apteka na 4588 pacjentów.

Dr Frąckowiak przestrzega przed takim porównywaniem wprost liczby aptek między poszczególnymi krajami, per capita. Bo te placówki mają często odmienny zakres usług (np. z opieką farmaceutyczną, drobnymi usługami zdrowotnymi) i ofertę produktową niż w Polsce. – Od 7–8 lat się mówi, że u nas jest za dużo aptek, a tymczasem ich liczba ciągle rosła, a nie spadała – zaznacza dr Frąckowiak.

Ile więc będzie aptek w Polsce po kolejnym roku trwania tzw. AdA? Żaden z naszych rozmówców nie przeprowadził takich symulacji. – Jest z tysiąc czynników, które mogą na to wpłynąć – tłumaczy wiceprezes PEX. – Liczbę aptek w kraju powinien regulować rynek – postuluje Piskorski.

Na początku br. w SZ pisaliśmy o dużym skoku cen leków od czasu wprowadzenia tzw. AdA. Na koniec listopada ub.r. – czyli po 5 miesiącach działania tzw. AdA – średnia cena detaliczna leku sprzedawanego w aptece wzrosła o 7,4 proc., leków na recepty pełnopłatne o 6,2 proc., a ze sprzedaży odręcznej aż o 8,7 proc. (ponad 4-krotnie więcej niż inflacja). – Ceny dla pacjenta pod koniec roku rzeczywiście rosną ze znacznie większą dynamiką niż wcześniej – przyznawał wówczas dr Frąckowiak. Jeszcze po styczniu br. PEX podawał, że średnio ceny leków wzrosły o 2,9–8,9 procent.

Równo po roku działania tzw. AdA, z danych PEX wynika, że ceny leków w ww. segmentach co prawda zwiększyły się, ale jedynie o... 1,2–3,7 proc. – Ceny rosną w normalnym trendzie – przekonuje teraz wiceprezes PEX.

Jak to możliwe, że po 5–6 miesiącach był tak wysoki wzrost, a teraz nie ma po nim nawet śladu? – To nasza wina. Źle mieliśmy skategoryzowane produkty. Apteki tak samo – jako opakowanie – liczyły np. całą paczkę pampersów, jak i sprzedawaną z osobna każdą sztukę – tłumaczy dr Frąckowiak. Twierdzi, że z ww. wysokich skoków cen do końca listopada, tylko cena średnia leków na recepty pełnopłatne wzrosła o 6,2 proc. Dziwne wydaje się tutaj, że to błędne kategoryzowanie produktów, w tak zaskakujący sposób idealnie nałożyło się na wprowadzenie tzw. AdA.

Piskorski z BCC przyznaje, że ceny rosną na razie umiarkowanie. Ale to się zmieni, bo liczba aptek będzie spadać. – Jeśli zmniejsza się nacisk konkurencyjny, to przedsiębiorcy korzystają z tego, zwiększając ceny. To norma tak pewna, jak prawa fizyki – twierdzi Piskorski. Wspomina przykład Irlandii, w której po wprowadzeniu regulacji podobnych do tzw. AdA, po kilku latach ceny tak znacząco wzrosły, że państwo wróciło do otwartego modelu rynku aptecznego. NIA ma krótką konkluzję w tym wątku: tzw. AdA zapewniła stabilne ceny leków dla pacjentów.

MONOPOL LOKALNY?

Według dr. Frąckowiaka tzw. AdA zabetonowała lokalne układy biznesowe, tam gdzie one istniały. W małych miastach, miasteczkach, gdzie działa kilka aptek, te dość łatwo mogą dogadać się co do cen i nie konkurować ze sobą na tym polu. Ustawa powoduje, że zazwyczaj w takich miejscach nie da się otworzyć nowych aptek. Układ działający na niekorzyść pacjentów, zyskał silniejszy fundament.

– Im mniej będzie aptek, im bardziej farmaceuci będą się okopywać w lokalnych rynkach, tym większe będą wzrosty cen – przekonuje Piskorski.

NIA nie zgadza się z tezą o monopolizacji rynków lokalnych. – To argument podnoszony często przez sieci apteczne, który nie ma pokrycia w rzeczywistości. Groźba monopolizacji istniała, ale nie ze strony aptek indywidualnych, lecz dużych zagranicznych sieci – ripostuje Tomasz Leleno.

NIEWYPAŁ

Zdaniem BCC, po ponad roku funkcjonowania, tzw. AdA nie zrealizowała jednego z głównych celów – nie pomogła też zwalczać procederu nielegalnego wywozu leków z Polski. – O tym świadczy konieczność procedowania w parlamencie rządowych projektów dotyczących monitorowania drogowego przewozu leków czy tzw. małej nowelizacji prawa farmaceutycznego – pisze BCC.

Izba aptekarska uważa, iż tzw. AdA to „krok w kierunku ograniczenia nielegalnego wywozu leków”, bo uwikłany w ten proceder właściciel traci zezwolenie i w tym samym miejscu nie otworzy już apteki. Rzecznik NIA pisze o eliminacji z rynku „czarnych owiec”.




Najpopularniejsze artykuły

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!

Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Najlepsze systemy opieki zdrowotnej na świecie

W jednych rankingach wygrywają europejskie systemy, w innych – zwłaszcza efektywności – dalekowschodnie tygrysy azjatyckie. Większość z tych najlepszych łączy współpłacenie za usługi przez pacjenta, zazwyczaj 30% kosztów. Opisujemy liderów. Polska zajmuje bardzo odległe miejsca w rankingach.

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną

Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii

– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

Onkologia – organizacja, dostępność, terapie

Jak usprawnić profilaktykę raka piersi, opiekę nad chorymi i dostęp do innowacyjnych terapii? – zastanawiali się eksperci 4 września br. podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

Czy NFZ może zbankrutować?

Formalnie absolutnie nie, publiczny płatnik zbankrutować nie może. Fundusz bez wątpienia znalazł się w poważnych kłopotach. Jest jednak jedna dobra wiadomość: nareszcie mówi się o tym otwarcie.

10 000 kroków dziennie? To mit!

Odkąd pamiętam, 10 000 kroków było złotym standardem chodzenia. To jest to, do czego powinniśmy dążyć każdego dnia, aby osiągnąć (rzekomo) optymalny poziom zdrowia. Stało się to domyślnym celem większości naszych monitorów kroków i (czasami nieosiągalną) linią mety naszych dni. I chociaż wszyscy wspólnie zdecydowaliśmy, że 10 000 to idealna dzienna liczba do osiągnięcia, to skąd się ona w ogóle wzięła? Kto zdecydował, że jest to liczba, do której powinniśmy dążyć? A co ważniejsze, czy jest to mit, czy naprawdę potrzebujemy 10 000 kroków dziennie, aby osiągnąć zdrowie i dobre samopoczucie?

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Zdrowa tarczyca, czyli wszystko, co powinniśmy wiedzieć o goitrogenach

Z dr. n. med. Markiem Derkaczem, specjalistą chorób wewnętrznych, diabetologiem oraz endokrynologiem, wieloletnim pracownikiem Kliniki Endokrynologii, a wcześniej Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie rozmawia Antoni Król.

Kamica żółciowa – przyczyny, objawy i leczenie

Kamica żółciowa to schorzenie, które dotyka około 20% populacji. Jest to najczęstsza przyczyna hospitalizacji związanych z układem pokarmowym. Charakteryzuje się występowaniem złogów w pęcherzyku żółciowym lub drogach żółciowych. Niektórzy pacjenci nie doświadczają żadnych objawów, inni cierpią z powodu ataku kolki żółciowej i innych powikłań.

Osteotomia okołopanewkowa sposobem Ganza zamiast endoprotezy

Dysplazja biodra to najczęstsza wada wrodzona narządu ruchu. W Polsce na sto urodzonych dzieci ma ją czworo. W Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym pod kierownictwem dr. Jarosława Felusia przeprowadzane są operacje, które likwidują ból i kupują pacjentom z tą wadą czas, odsuwając konieczność wymiany stawu biodrowego na endoprotezę.

Soczewki dla astygmatyków – jak działają i jak je dopasować?

Astygmatyzm to jedna z najczęstszych wad wzroku, która może znacząco wpływać na jakość widzenia. Na szczęście nowoczesne rozwiązania optyczne, takie jak soczewki toryczne, pozwalają skutecznie korygować tę wadę. Jak działają soczewki dla astygmatyków i na co zwrócić uwagę podczas ich wyboru? Oto wszystko, co warto wiedzieć na ten temat.

Dobra polisa na życie — na co zwrócić uwagę?

Ubezpieczenie na życie to zabezpieczenie finansowe w trudnych chwilach. Zapewnia wsparcie w przypadku nieszczęśliwego wypadku lub śmierci ubezpieczonego. Aby polisa dobrze spełniała swoją funkcję i gwarantowała pomoc, niezbędne jest gruntowne sprawdzenie jej warunków. Jeśli chcesz wiedzieć, na czym dokładnie powinieneś się skupić — przeczytaj ten tekst!

Zdrowie dzieci i młodzieży – czy potrzebna jest nowa strategia?

To jedno z pytań, na które starali się znaleźć odpowiedź eksperci biorący udział w II Kongresie Zdrowia Dzieci i Młodzieży, jaki odbył się 29 sierpnia w Warszawie. Odpowiedź jest, w sumie, prosta: potrzebujemy strategii z realnymi narzędziami jej wdrażania.

Jakie badania profilaktyczne są zalecane po 40. roku życia?

Po 40. roku życia wzrasta ryzyka wielu chorób przewlekłych. Badania profilaktyczne pozwalają wykryć wczesne symptomy chorób, które często rozwijają się bezobjawowo. Profilaktyka zdrowotna po 40. roku życia koncentruje się przede wszystkim na wykryciu chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, cukrzycy oraz innych problemów zdrowotnych związanych ze starzeniem się organizmu.




bot