Kolagen to podstawowe białko strukturalne organizmu, które stanowi fundament tkanki łącznej. Odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu stawów, kości oraz całego układu ruchu. Niestety, naturalna produkcja kolagenu w organizmie zaczyna spadać już po 25 roku życia, co może prowadzić do problemów takich jak ból stawów, sztywność czy ograniczona mobilność. Dla osób aktywnych fizycznie, których stawy są regularnie poddawane zwiększonym obciążeniom, suplementacja kolagenem może być szczególnie korzystna w utrzymaniu zdrowia aparatu ruchu i zapobieganiu kontuzjom.
Stawy osób aktywnych fizycznie poddawane są znacznemu obciążeniu, niezależnie od rodzaju uprawianej aktywności. Kolagen stanowi główny składnik chrząstki stawowej, pełniąc funkcję naturalnego amortyzatora między kośćmi. Szczególne znaczenie ma kolagen typu II, który stanowi aż 90% struktury chrząstki. Działa on jak swego rodzaju "poduszka" między kośćmi, zapewniając płynność ruchów i minimalizując ryzyko uszkodzeń mechanicznych. Intensywny wysiłek fizyczny i regularne treningi mogą prowadzić do szybszej degradacji kolagenu, co zwiększa ryzyko mikrourazów i stanów zapalnych.
Badania kliniczne potwierdzają skuteczność suplementacji kolagenem w poprawie zdrowia stawów u osób aktywnych fizycznie. W jednym z badań przeprowadzonych przez Clark et al. (2008), uczestnicy przyjmujący hydrolizat kolagenu odczuli znaczną poprawę w zakresie bólu stawów podczas aktywności fizycznej. Podobne wyniki uzyskano w badaniu z udziałem 180 aktywnych fizycznie osób w wieku 18-30 lat, które wykazało, że przyjmowanie 5g peptydów kolagenowych przez 12 tygodni prowadziło do statystycznie istotnego zmniejszenia bólu stawu kolanowego związanego z wysiłkiem fizycznym.
Badania wskazują również, że suplementacja kolagenem może przyspieszyć regenerację po treningu. W badaniu przeprowadzonym przez Zdzieblik et al., sportowcy przyjmujący hydrolizat kolagenu doświadczyli szybszej regeneracji mięśni i mniejszego bólu mięśniowego po intensywnym wysiłku. U osób w średnim wieku suplementacja kolagenem zmniejszyła bolesność i zmęczenie wywołane wysiłkiem fizycznym oraz poprawiła siłę mięśniową, umożliwiając wykonywanie ćwiczeń z większą łatwością.
Skuteczność kolagenu w poprawie zdrowia stawów wynika z kilku mechanizmów działania. Po doustnym podaniu, peptydy kolagenowe są wchłaniane przez jelita i transportowane do tkanek docelowych, w tym chrząstki stawowej. Badania eksperymentalne wykazały, że po podaniu radioaktywnego hydrolizatu żelatyny szczurom, radioaktywność została znaleziona specyficznie w chrząstce, co wskazuje na gromadzenie się peptydów kolagenowych w tkance łącznej.
Peptydy kolagenowe stymulują syntezę kolagenu typu I, II, IV, proteoglikanów i elastyny w chrząstce stawowej, wspierając odbudowę uszkodzonych tkanek. Kolagen natywny typu II dodatkowo wspiera proces nazywany tolerancją doustną, który hamuje niszczenie chrząstki stawowej przez limfocyty Treg, "trenując" układ odpornościowy, aby nie niszczył kolagenu w chrząstce. Kolagen wykazuje także właściwości przeciwzapalne, ponieważ zawarty w nim aminokwas glicyna może hamować uwalnianie cytokin prozapalnych.
Najlepsze efekty suplementacji kolagenem u sportowców obserwuje się przy regularnym przyjmowaniu przez dłuższy czas. Pierwsze efekty w postaci zmniejszenia bólu stawów mogą być widoczne już po 3-4 tygodniach, jednak pełne korzyści związane ze wzmocnieniem ścięgien i więzadeł pojawiają się po 8-12 tygodniach. Długoterminowe stosowanie (powyżej 12 tygodni) przekłada się na regenerację chrząstki stawowej i zwiększoną elastyczność mięśni.
Zalecane dawki kolagenu dla osób aktywnych fizycznie wahają się od 5 do 15 gramów dziennie. Szczególnie korzystne efekty wykazuje kolagen hydrolizowany, który jest łatwiej przyswajalny przez organizm ze względu na niższą masę cząsteczkową. Dodatek witaminy C do suplementacji kolagenem jest wskazany, ponieważ wspomaga ona przyswajanie kolagenu i jego produkcję w organizmie.
Suplementacja kolagenem może być cennym wsparciem dla zdrowia stawów osób aktywnych fizycznie. Regularnie stosowana może zmniejszać ból stawów, poprawiać ich elastyczność, wspomagać regenerację chrząstki stawowej oraz zapobiegać urazom. Dla osiągnięcia optymalnych rezultatów zaleca się przyjmowanie 5-15g kolagenu dziennie, najlepiej w formie hydrolizowanej, przez okres minimum 3 miesięcy. Osoby uprawiające sport powinny rozważyć włączenie suplementacji kolagenem do swojej rutyny, szczególnie po 25 roku życia, kiedy naturalna produkcja tego białka zaczyna spadać.