Nowe oblicze ministerstwa?

Aleksandra Gielewska

W ubiegłym tygodniu Ministerstwo Zdrowia przedstawiło Sejmowej Komisji Zdrowia "Ocenę funkcjonowania sektora ochrony zdrowia w latach 1999-2001 r." Z 24-stronicowego dokumentu przytaczamy podsumowanie.

Podstawowym błędem popełnionym przy wprowadzeniu reformy sektora ochrony zdrowia było przyjęcie zbyt niskiego poziomu podstawy wymiaru składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Poziom 7,5%, a od 2001 r. 7,75% podstawy wymiaru składki spowodował, że udział nakładów na system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w PKB w latach 1999-2001 wyniósł poniżej 4%. Przyrównanie tego udziału do przeciętnego udziału w wysokości 6-9%, osiąganego w pozostałych krajach europejskich wskazuje, że środki przeznaczone na sektor ochrony zdrowia w Polsce są niewystarczające. (Zdaniem niektórych polskich ekonomistów, globalne nakłady na zdrowie w Polsce, łącznie z wydatkami pacjenta, przekraczają od kilku lat 6% PKB – przyp. red.)

Kolejnym ważnym problemem było przyjęcie niewłaściwych rozwiązań systemowych, do których zaliczyć należy niedostateczne oddzielenie właścicieli podmiotów świadczących usługi medyczne od dysponentów środków finansowych. Fakt, że sejmik wojewódzki jest zarówno właścicielem zakładów opieki zdrowotnej i organem powołującym rady kas chorych może spowodować nieefektywną alokację środków finansowych i nieprawidłowe rozmieszczenie podmiotów świadczących usługi medyczne. Kolejnym problemem jest udzielenie kasom chorych dużej autonomii i niezależności, która spowodowała powstanie niejednolitych struktur organizacyjnych, różnorodnych zasad kontraktowania i finansowania świadczeń zdrowotnych oraz brak jednolitego systemu ewidencji, nazewnictwa i standardów świadczeń zdrowotnych. Krajowy Związek Kas Chorych charakteryzowało niedostateczne umocowanie prawne, a jego likwidacja oraz zaniechanie wprowadzenia Rejestru Usług Medycznych uniemożliwia gromadzenie informacji statystycznych o systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, co w konsekwencji powoduje, że prowadzenie polityki zdrowotnej może być nieskuteczne.

Do pozytywnych aspektów wprowadzonej reformy sektora ochrony zdrowia zaliczyć należy przede wszystkim wyodrębnienie środków na ochronę zdrowia z ogólnej puli środków budżetowych poprzez finansowanie działalności kas chorych z funduszy ubezpieczeniowych pochodzących ze składek ubezpieczonych. Zmiana systemu finansowania polegająca na zmianie budżetowego sposobu finansowania ochrony zdrowia na rzecz umów, na podstawie których finansowane są faktycznie udzielone świadczenia zdrowotne, doprowadziła do wymuszenia racjonalizacji działań świadczeniodawców. W latach 1999-2001 w wyniku uruchomienia mechanizmów konkurencji w celu wyłonienia najlepszych i najefektywniejszych świadczeniodawców, obserwowano lepszą gospodarność i efektywność w wykorzystaniu uzyskanych środków i posiadanych zasobów oraz poprawę zarządzania i usprawnienia organizacji pracy w wielu placówkach ochrony zdrowia.

Podsumowując, należy wskazać niezbędne działania służące prawidłowemu funkcjonowaniu sektora ochrony zdrowia:

wprowadzenie porównywalnych warunków kontraktowanych świadczeń zdrowotnych ze świadczeniodawcami,
wdrożenie jednakowego nazewnictwa kontraktowanych świadczeń,
wprowadzenie systemu ewidencji świadczeń zdrowotnych,
zastosowanie jednolitych zasad finansowych,
wprowadzenie jednolitej struktury organizacyjnej w podmiotach systemu,
wdrożenie Centralnego Rejestru Ubezpieczonych,
zastosowanie Rejestru Usług Medycznych,
wdrożenie ww. zasad poprzez powołanie jednorodnej struktury organizacyjnej o zasięgu ogólnokrajowym, ściśle powiązanej z Ministrem Zdrowia,
wprowadzenie jednolitego systemu informacyjno-informatycznego i doprowadzenie do sprawnego obiegu kompleksowej informacji o systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,
doprowadzenie do identyfikacji ubezpieczonych poprzez Centralny Rejestr Ubezpieczonych,
racjonalizacja gospodarki lekami,
kontynuacja restrukturyzacji zakładów opieki zdrowotnej.

Wprowadzenie niezbędnych korekt uwzględniających wnioski z analizy słabych stron dotychczasowego funkcjonowania systemu ubezpieczenia zdrowotnego może na trwałe doprowadzić do wykreowania nowoczesnego, sprawnego systemu finansowania świadczeń zdrowotnych.

"Ocena funkcjonowania sektora" przygotowana przez MZ zdumiewa. W pozytywnym znaczeniu tego słowa. W treści, formie, języku jest tak odmienna od poprzedzającego ją o tydzień "bilansu otwarcia" rządu L. Millera czy tonu i sensu wypowiedzi ministra Mariusza Łapińskiego, jak śpiew słowika od ryku rannego łosia. Czy to zapowiedź, że z Miodowej będą dochodzić już tylko słowicze trele? Czy dokument ten stanie się też początkiem oczekiwanej, pokojowej polityki resortu zdrowia?

Materiał rzeczowo i obiektywnie przedstawia cele i dotychczasowe efekty reformy, analizuje nakłady na ochronę zdrowia w minionych trzech latach, formułuje sugestie i wnioski na przyszłość. Jak w każdej syntezie, są tu też pewne uproszczenia, dla klarowności wywodu pominięto przecież głębszą analizę istotnych wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań dokonywanej reformy. Niemniej – ewolucja systemu puz przedstawiona jest profesjonalnie, przy czym oceny i wnioski autorów dadzą się merytorycznie obronić, choć z częścią można i warto polemizować. Słowem – całość to kawał porządnie wykonanej roboty, zwarty, krytyczny "remanent", którego brakowało (mimo że słabe i mocne strony systemu puz były już wcześniej przez fachowców setki razy analizowane).

Dobrze, że MZ sporządziło nową wersję "bilansu otwarcia". Powinien się on stać punktem wyjścia do poważnej, merytorycznej dyskusji w środowisku profesjonalistów: ekonomistów, polityków zdrowotnych, menedżerów i in. A także – do szerszej publicznej wymiany poglądów na temat oceny obecnej sytuacji. Taka wszechstronna diagnoza stanu wyjściowego powinna przecież ułatwić nowemu kierownictwu resortu mądre i odpowiedzialne decyzje w sprawach korekty systemu, zachęcić do podjęcia wspólnych wysiłków – ponad politycznymi podziałami – prowadzących do "wykreowania nowoczesnego, sprawnego systemu finansowania świadczeń zdrowotnych". Na tym zależy wszystkim.

Dyskusję taką rozpocząć trzeba niezwłocznie. Wkraczamy w wyjątkowo trudny okres. Nakłady na ochronę zdrowia spadną w tym roku w stosunku do ubiegłego z 4,26 do 4,02 PKB (będą na poziomie 1997 r. – według danych MZ z powyższej "Oceny"). Niższe będą przychody kas chorych, a także wydatki z budżetu państwa. Skończył się też ostatecznie okres przyzwolenia społecznego na składanie przez polityków czczych obietnic i populistycznych deklaracji wyborczych. Przekonał się o tym sam minister Łapiński w czasie ubiegłopiątkowej "Kropki na i" – 70% telewidzów opowiedziało się przeciw decyzji szefa resortu znoszącej odpłatność za tzw. nieuzasadnione wezwania pogotowia ratunkowego.

W sytuacji powszechnie uświadamianej w społeczeństwie konieczności "zaciskania pasa" – zmiany czy niezbędne regulacje w systemie ochrony zdrowia powinny być wprowadzane z poczuciem najwyższej odpowiedzialności i - chciałoby się rzec – za pomocą najczulszych, najbardziej specjalistycznych metod, wyłącznie o udowodnionej naukowo skuteczności i efektywności.

Aleksandra Gielewska

Najpopularniejsze artykuły

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!
Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Ciemna strona eteru
Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną
Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

Najlepsze systemy opieki zdrowotnej na świecie
W jednych rankingach wygrywają europejskie systemy, w innych – zwłaszcza efektywności – dalekowschodnie tygrysy azjatyckie. Większość z tych najlepszych łączy współpłacenie za usługi przez pacjenta, zazwyczaj 30% kosztów. Opisujemy liderów. Polska zajmuje bardzo odległe miejsca w rankingach.

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii
– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

W jakich specjalizacjach brakuje lekarzy? Do jakiego lekarza najtrudniej się dostać?
Problem z dostaniem się do lekarza to dla pacjentów codzienność. Największe kolejki notuje się do specjalistów przyjmujących w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ale w wielu województwach również na prywatne wizyty trzeba czekać kilka tygodni. Sprawdź, jakich specjalizacji poszukują pracodawcy!

Onkologia – organizacja, dostępność, terapie
Jak usprawnić profilaktykę raka piersi, opiekę nad chorymi i dostęp do innowacyjnych terapii? – zastanawiali się eksperci 4 września br. podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

10 000 kroków dziennie? To mit!
Odkąd pamiętam, 10 000 kroków było złotym standardem chodzenia. To jest to, do czego powinniśmy dążyć każdego dnia, aby osiągnąć (rzekomo) optymalny poziom zdrowia. Stało się to domyślnym celem większości naszych monitorów kroków i (czasami nieosiągalną) linią mety naszych dni. I chociaż wszyscy wspólnie zdecydowaliśmy, że 10 000 to idealna dzienna liczba do osiągnięcia, to skąd się ona w ogóle wzięła? Kto zdecydował, że jest to liczba, do której powinniśmy dążyć? A co ważniejsze, czy jest to mit, czy naprawdę potrzebujemy 10 000 kroków dziennie, aby osiągnąć zdrowie i dobre samopoczucie?

Nienawiść zabija lekarzy
Lekarze bywają ofiarami fanatyków, radykałów i niezadowolonych z leczenia pacjentów. Zaczyna się od gróźb, a kończy na nożu, pistolecie czy bombie.

Leki przeciwpsychotyczne – ryzyko dla pacjentów z demencją
Obecne zastrzeżenia dotyczące leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji za pomocą leków przeciwpsychotycznych opierają się na dowodach zwiększonego ryzyka udaru mózgu i zgonu. Dowody dotyczące innych niekorzystnych skutków są mniej jednoznaczne lub bardziej ograniczone wśród osób z demencją. Pomimo obaw dotyczących bezpieczeństwa, leki przeciwpsychotyczne są nadal często przepisywane w celu leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji.

Aborcja: Czego jeszcze brakuje, by lekarze przestali się bać?
Lekarze nie powinni się bać, że za wykonanie aborcji może grozić im odpowiedzialność karna, a pacjentkom trzeba zapewnić realny dostęp do świadczeń. Wytyczne ministra zdrowia oraz Prokuratora Generalnego to krok w dobrym kierunku, ale nadal potrzebna jest przede wszystkim regulacja rangi ustawowej – głosi przyjęte na początku września stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej.

Lecytyna sojowa – wszechstronne właściwości i zastosowanie w zdrowiu
Lecytyna sojowa to substancja o szerokim spektrum działania, która od lat znajduje zastosowanie zarówno w medycynie, jak i przemyśle spożywczym. Ten niezwykły związek należący do grupy fosfolipidów pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, będąc podstawowym budulcem błon komórkowych.

Suplementacja kolagenem jako wsparcie zdrowia stawów u osób aktywnych fizycznie
Kolagen to podstawowe białko strukturalne organizmu, które stanowi fundament tkanki łącznej. Odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu stawów, kości oraz całego układu ruchu. Niestety, naturalna produkcja kolagenu w organizmie zaczyna spadać już po 25 roku życia, co może prowadzić do problemów takich jak ból stawów, sztywność czy ograniczona mobilność. Dla osób aktywnych fizycznie, których stawy są regularnie poddawane zwiększonym obciążeniom, suplementacja kolagenem może być szczególnie korzystna w utrzymaniu zdrowia aparatu ruchu i zapobieganiu kontuzjom.

Czy NFZ może zbankrutować?
Formalnie absolutnie nie, publiczny płatnik zbankrutować nie może. Fundusz bez wątpienia znalazł się w poważnych kłopotach. Jest jednak jedna dobra wiadomość: nareszcie mówi się o tym otwarcie.

Leki, patenty i przymusowe licencje
W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Czy szczoteczka soniczna jest dobra dla osób z aparatem ortodontycznym?
Szczoteczka soniczna to zaawansowane narzędzie do codziennej higieny jamy ustnej, które cieszy się rosnącą popularnością. Jest szczególnie ceniona za swoją skuteczność w usuwaniu płytki nazębnej oraz delikatne, ale efektywne działanie. Ale czy szczoteczka soniczna jest odpowiednia dla osób noszących aparat ortodontyczny? W tym artykule przyjrzymy się zaletom, które sprawiają, że szczoteczka soniczna jest doskonałym wyborem dla osób z aparatem ortodontycznym, oraz podpowiemy, jak prawidłowo jej używać.