Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 57–60/2000
z 20 lipca 2000 r.

Stuknij na okładkę, aby przejść do spisu treści tego wydania


>>> Wyszukiwarka leków refundowanych


Borelioza - choroba przenoszona przez kleszcze

Monika Serafin

Krętkowica kleszczowa, zwana też boreliozą lub chorobą z Lyme, jest przewlekłą infekcją bakteryjną, w której przebiegu dochodzi do zajęcia przez proces chorobowy skóry i/lub wielu narządów i układów wewnętrznych.



Po raz pierwszy została opisana w 1975 r. u dzieci z nietypowym zapaleniem stawów, które epidemicznie występowało w miejscowości Lyme w stanie Connecticut w USA. Objawy skórne i neurologiczne były opisywane w Europie już na przełomie XIX i XX wieku. Najwcześniejszym opisanym objawem był acrodermatitis chronica atrophicans (ACA), który w 1883 r. Buchwald nazwał "idiopatycznym zanikiem skóry". W 1902 r. Herxheimer nadał mu obecnie używaną nazwę. Pierwsze doniesienie opisujące zmiany skórne o charakterze rumienia wędrującego przedstawił w 1909 r. szwedzki lekarz Afzelius. W trzy lata później Lipschutz opisał przypadek pacjentki z wolno rozprzestrzeniającym się rumieniem w miejscu ukąszenia przez kleszcza. Ze względu na długotrwały przebieg choroby określił go jako rumień przewlekły wędrujący – erythema chronicum migrans (ECM). W 1930 r. Helleström opisał zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które poprzedzone było ECM i zasugerował związek między tymi chorobami. Podobną analogię wykazał w 1944 r. Bannwarth, opisując zespół neurologiczny obejmujący bóle korzonkowe, przewlekłe limfocytarne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie nerwów czaszkowych lub obwodowych poprzedzone ECM. Z uwagi na przebieg choroby oraz jej endemiczne występowanie podejrzewano etiologię zakaźną. W 1948 r. Eenhoff stwierdził obecność krętków w tkankach. W 1951 r. Hollström zastosował penicylinę w zmianach typu ECM. W 1955 r. Binder wykazał możliwość przeniesienia infekcji z człowieka na człowieka drogą przeszczepów skóry. Do identyfikacji czynnika zakaźnego doszło dopiero w 1982 r. przez Burgdorfera, który wyizolował krętki z krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego i skóry pacjentów z ostrą postacią choroby.

Etiologia i epidemiologia

Czynnikiem etiologicznym jest krętek z rodziny Spirochetaceae. Wyróżnia się 4 subtypy krętków: Borrelia burgdorferi, Borrelia garini, Borrelia afzeli i Borrelia japonica. Do infekcji dochodzi w wyniku ukąszenia przez kleszcza z rodzaju Ixodes, zakażonego patogennymi krętkami. Choroba z Lyme występuje na całym świecie. Różnice w częstości pojawiania się pewnych objawów choroby w USA i Europie przypisuje się różnicom w budowie molekularnej Borrelia.

W Stanach Zjednoczonych zachorowania notuje się najczęściej na obszarach północno-wschodnich. Dominuje tam postać wielonarządowa z zajęciem stawów i oun, czasami o ciężkim przebiegu. Czynnikiem etiologicznym jest Borrelia burgdorferi sensu stricto, który przenoszony jest najczęściej przez Ixodes damini (scapularis), zwany kleszczem jelenim. Populacja zakażonych kleszczy na wybrzeżu zachodnim wynosi 3-5%, a w stanach północno-wschodnich aż 43-100%.

W Europie najwięcej przypadków występuje w krajach skandynawskich oraz w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. Przeważają tu postacie skórne ECM i LBC, wywoływane przez Borrelia garini i Borrelia afzeli. Infekcja przenoszona jest przez Ixodes ricinus i rzadziej Ixodes persulcatus. Odsetek kleszczy zakażonych w Europie zależy od regionu i waha się od 3 do 34%.

W Polsce największą liczbę przypadków boreliozy wykrywa się w regionie białostockim. W całym kraju notuje się około kilkuset zachorowań rocznie. Badania przeprowadzone na obszarze północno-wschodnim wykazały, że w niektórych rejonach zalesionych ilość zainfekowanych kleszczy dochodzi do 25%.

Patogeneza

Zachorowania rejestruje się najczęściej od maja do października, a najwięcej między majem a sierpniem. Związane jest to z częstym przebywaniem ludzi w okresie wiosennym i letnim w lasach i na łąkach (ulubione siedliska kleszczy) w celach rekreacyjnych lub zawodowych i noszeniem lżejszych ubrań, które nie osłaniają dokładnie całego ciała, co umożliwia przedostanie się kleszcza na skórę. Uwarunkowane jest to także cyklem rozwojowym kleszcza, który trwa 2 lata i składa się z trzech faz: larwy, nimfy i postaci doskonałej. Nimfa jest wielkości ziarenka maku, a dojrzały kleszcz główki od szpilki. Kleszcze przebywają wśród drzew liściastych, krzewów (paproć, leszczyna) i na łąkach. Uczepione liści lub traw, czekają na zwierzę lub człowieka. Kierując się ruchem i wydzielanym ciepłem żywiciela, spadają i przytwierdzają się do skóry. Ixodes żeruje zwykle jednorazowo w każdej fazie życiowej. Zakażenie kleszczy wiąże się z żywicielami, na których żerują. Rezerwuarem i źródłem infekcji są dziko żyjące drobne gryzonie, a także duże zwierzęta i ptaki. Za zarażenie człowieka najczęściej odpowiedzialne są nimfy, które są najmniejsze i najbardziej agresywne. Żerują głównie wiosną i na początku lata, dlatego szczyt zachorowań przypada na lipiec i sierpień.

Krętki wnikają do przewodu pokarmowego kleszcza i uaktywniają się po wypełnieniu jelit krwią, w trakcie żerowania na skórze żywiciela. Wtedy zaczynają się namnażać, przedostają się do płynów ustrojowych i narządów, w tym do gruczołów ślinowych. Do zakażenia człowieka dochodzi w czasie przytwierdzenia do skóry i w trakcie ssania krwi przez wydalenie śliny lub wymiocin kleszcza. Na ogół sam moment przekłucia naskórka i wysysania krwi pozostaje nie zauważony, ponieważ wydzielina kleszcza działa znieczulająco. Dopiero po 2-3 dniach pojawia się charakterystyczne swędzenie i wypełniony krwią kleszcz powiększa się, przez co staje się lepiej widoczny. Prawdopodobieństwo przekazania zakażenia zależy od czasu, w jakim kleszcz jest przytwierdzony do skóry; w trzeciej dobie dochodzi ono do 100%. Zakażenie mogą także przenosić muchy końskie oraz niekiedy komary.


Cykl życiowy kleszcza
Pierwszy rokWiosnaDorosłe samice składają jaja i giną
LatoLarwy wykluwają się i żerują
Jesień
ZimaNajedzone larwy zimują pod ściółką leśną
Drugi rokWiosnaNimfy żerują i przepoczwarzają się w dorosłe osobniki
LatoDorosłe osobniki żerują i samice zostają zapłodnione
Jesień
ZimaDorosłe osobniki zimują pod ściółką leśną lub na zwierzętach (jelenie, sarny)


Przebieg kliniczny

Choroba z Lyme jest najczęściej zespołem objawów obejmujących skórę oraz w wyniku szerzenia się infekcji – stawy, układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Krętki po wniknięciu przez skórę rozprzestrzeniają się w niej w ciągu kilku dni i przechodzą do krwiobiegu, ale mogą się także szerzyć drogami chłonnymi i wzdłuż nerwów obwodowych.

Ze względu na okres, jaki upłynął od zakażenia, rozróżnia się 3 stadia w przebiegu boreliozy:

I stadium – infekcji wczesnej, rozwijające się od 60 do 90 dni po ukłuciu kleszcza, w postaci ograniczonych zmian skórnych typu rumienia przewlekłego wędrującego (ECM) oraz niekiedy lymphocytoma (LBC).

II stadium - uogólnienia infekcji, w okresie którego dochodzi do dalszego rozwoju zmian skórnych (LBC) oraz wystąpienia ostrych zmian zapalnych narządów z zajęciem stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

III stadium - przewlekłej infekcji – rozpoczynające się powyżej l roku do kilku lat od zakażenia. W okresie tym występują zmiany skórne w postaci przewlekłego zanikowego zapalenia skóry dystalnych części kończyn (ACA) i destrukcyjne zmiany zapalne stawów, przewlekłe zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.


Kryteria rozpoznania skórnych postaci boreliozy
ECMCharakterystyczne obrączkowate zmiany skórne, szerzące się obwodowo
Wywiad co do ukłucia przez kleszcza
LBCObraz kliniczny
Badanie histopatologiczne
Badanie serologiczne i badanie na obecność krętków w tkankach
ACAObraz kliniczny i wywiad co do przebywania w rejonie endemicznym
Badanie histopatologiczne oraz serologiczne i na obecność krętków w tkankach


Postacie skórne

Ertythema chronicum migrans (ECM) - rumień przewlekły pełzający – występuje w miejscu wniknięcia Borrelia burgdorferi we wczesnym okresie zakażenia u 50-80% chorych. Umiejscawia się najczęściej na kończynach i tułowiu, rzadko na twarzy. W miejscu ukłucia kleszcza pozostaje niekiedy mała czerwona plamka lub grudka, z której w ciągu 4-30 dni powstaje szerzący się obwodowo rumień o średnicy od kilku do kilkunastu, a czasami nawet do kilkudziesięciu centymetrów, leżący w poziomie skóry lub nieznacznie wyniosły. W części środkowej widoczne jest niekiedy zasinienie lub przejaśnienie, tzw. bawole oko. Rzadko występuje świąd w obrębie zmian skórnych. Niekiedy w wyniku szerzenia się zakażenia drogą krwi może dochodzić do powstania wtórnych ognisk – (tzw. postać rozsiana), które mają charakter rumieniowy, czasami krwotoczny i nie szerzą się obwodowo. Inne zmiany skórne opisywane w okresie wczesnym to: pokrzywka, rumień guzowaty i obrzęki powiek. Stan ogólny chorych jest zwykle dobry, bez dolegliwości podmiotowych. Czasami mogą występować objawy grypopodobne i podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych, bóle głowy, sztywność karku, światłowstręt, nudności i wymioty, a w niektórych przypadkach powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić wzrost OB. Opisywano też objawy zapalenia wątroby z powiększeniem wątroby, bólem w prawym podżebrzu i wzrostem transaminaz. Wykwity rumieniowe mogą się utrzymywać od kilku dni do kilku miesięcy i ustępować samoistnie nawet bez leczenia.

Lymphadenosis benigna cutis (LBC) - rozwija się w II stadium boreliozy po upływie kilku tygodni do kilku miesięcy od zakażenia lub znacznie rzadziej w I stadium. Może być poprzedzony ECM, współistnieć z nim lub być pierwszym objawem infekcji. Występuje u ok. 1% chorych na boreliozę. Jest to miękki, czerwonosiny, niebolesny guzek, o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów, rozwijający się w miejscu ukłucia przez kleszcza, najczęściej w okolicy twarzy, płatków usznych lub brodawek sutkowych, czasami także na nosie lub mosznie. Zwykle jest pojedynczy, choć występują postacie mnogie. O rozpoznania decyduje badanie histopatologiczne z guzka, które wykazuje obecność nacieków limfocytarnych z domieszką plazmocytów, makrofagów i eozynofilów, a zwłaszcza obecność krętków w wycinku skóry. Czasami zmiana może ustąpić samoistnie. W przypadkach nie leczonych przebieg może być wielomiesięczny lub nawet wieloletni. U części chorych może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych. W okresie tym mogą występować objawy ogólne dotyczące stawów (nawracające bóle, zapalenie stawów kolanowych – rzadziej skokowych), układu krążenia (Lyme carditis, zaburzenia przewodzenia, zaburzenia rytmu, zapalenie wsierdzia, osierdzia i mięśnia sercowego), układu nerwowego (zespół Bannwartha, czyli bóle korzeniowe, porażenie nerwów czaszkowych oraz limfocytarna pleocytoza w płynie mózgowo-rdzeniowym).

Acrodermatitis chronica atrophicans (ACA) – zanikowe zapalenie skóry kończyn występuje w stadium przewlekłym, w kilka lat od zakażenia, przeważnie u mieszkańców okolic zalesionych w centralnej i północnej Europie. U ok. 20% chorych ACA jest poprzedzone wystąpieniem ECM. Zmiany skórne obejmują jednostronnie lub symetrycznie kończyny górne (do łokci) i dolne (do kanału pachwinowego z przodu i pośladków z tyłu). W okresie wczesnym ACA ma cechy nacieczonych rumieniowych plam (faza zapalna), a później skóra ulega bibułkowatemu ścienieniu, staje się pomarszczona, z przeświecającą siecią powierzchownych naczyń (faza zanikowa). W części przypadków rozwijają się ogniska twardzinopodobne lub linijne zwłóknienia w okolicy stawów. W przypadkach nie leczonych przebieg jest wieloletni, jednak zmiany zanikowe są nieodwracalne nawet po leczeniu. Z objawów narządowych ACA mogą towarzyszyć przewlekłe zmiany stawowe i kostne ze zmianami w rtg (obecność nadżerek i zwężenie szpar stawowych) oraz różnorodne objawy neurologiczne (neuropatie obwodowe z zaburzeniami czucia, parestezjami, upośledzeniem słuchu itd.).


Kliniczne postacie skórnej boreliozy i ich różnicowanie
Erythema chronicum migransRumienie szerzące się obwodowe o innej etiologii, np:
- rumień trwały polekowy – Erythema fixum
- twardzina pierwotnie zanikowa – Atrophodermia Pasini-Pierini
- ziarniniak obrączkowaty postać zapalna – Granuloma annulare
- rumień obrączkowaty odśrodkowy – Erythema annulare centrifugum
Lymphadenosis benigna cutisChłoniaki złośliwe – Lymphoma
Sarkoidoza – sarcoidosis
Gruźlica – tbc luposa
Głęboka lub guzowata postać tocznia rumieniowatego – DLE tumidus
Acrodermatitis chronica atrophicans Inne zmiany twardzinopodobne


Postacie narządowe

Do narządów najczęściej zajętych przez Borrelia burgdorferi należą stawy, serce, ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.

Bolesność stawów nie jest charakterystyczna dla pierwszych tygodni boreliozy, choć ból o słabym nasileniu i kurcze podudzi mogą występować wraz z ECM. Rozsiewowi zakażenia towarzyszy nasilenie objawów, bóle mięśni, stawów, ścięgien, często o nieokreślonym umiejscowieniu. Zapalenie stawów zwykle rozwija się w ciągu 2 tyg. do 2 lat (średnio 6 miesięcy) od pojawienia się zmian skórnych. U części chorych nie obserwowano poprzedzających wykwitów skórnych. Początek jest zwykle ostry, z gorączką, bólami gardła i mięśni. Jako pierwsze ulegają zapaleniu stawy położone najbliżej zmian skórnych. Najczęściej obserwowano zajęcie stawów kolanowych, rzadziej innych dużych stawów (skokowy, łokciowy, barkowy), a tylko wyjątkowo dochodzi do zajęcia drobnych stawów rąk i stóp. Średni czas trwania zapalenia waha się od 8 dni do 3 miesięcy i przebiega pod postacią nawracających, krótkich epizodów obrzęku i bólu jednego lub dwóch stawów. Kolejne rzuty są zwykle słabiej nasilone. W przypadkach nie leczonych objawy mogą ustąpić po kilku rzutach lub przejść w postać przewlekłą.

Do neurologicznych powikłań boreliozy należą meningoradiculoneuritis, czyli ostre bóle korzonkowe, neuropatia nerwów czaszkowych lub obwodowych i przewlekłe nawracające zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Najczęściej dochodzi do porażenia nerwu twarzowego jednostronnie lub obustronnie; towarzyszą mu silne bóle głowy. Szerzenie się procesu prowadzi do zajęcia opon mózgowo-rdzeniowych i jest wynikiem bezpośredniej inwazji krętków do przestrzeni podpajęczynówkowej. Zapalenie korzonków rdzeniowych występuje najczęściej w przebiegu ostrej, rozsianej infekcji. Bóle związane są głównie z dermatomem, w którego obrębie nastąpiło ukłucie przez kleszcza. Do zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego dochodzi zarówno w ostrej, jak i przewlekłej fazie infekcji, w płynie mózgowo-rdzeniowym stwierdza się limfocytarną pleocytozę i obecność przeciwciał. Zapalenie nerwów obwodowych rozwija się najczęściej w postaci zapalenia splotu barkowego lub zapalenia wielonerwowego. W późnym okresie mogą występować objawy otępienia psychicznego przypominające chorobę Alzheimera. W tej fazie choroby może dojść do miejscowego uszkodzenia oun w postaci spastycznego niedowładu poprzecznego, znacznego osłabienia ruchowego i zaburzeń neuropsychicznych.

Zaburzenia ze strony serca obserwowano u ok. 4-8% chorych w postaci nieprawidłowego przewodnictwa, najczęściej jako blok przedsionkowo-komorowy o zmiennym stopniu nasilenia, rzadziej zaburzenia przewodzenia śródkomorowego i sporadycznie śródprzedsionkowego. U niektórych pacjentów rozwija się zapalenie osierdzia, czasami z niewydolnością lewokomorową, a także zapalenie wsierdzia i mięśnia sercowego. Objawy ze strony serca zwykle utrzymują się krótko, od 3 dni do 6 tygodni. Rokowanie jest dość dobre, choć u ok. 5% chorych zmiany w sercu są nieodwracalne.

Do innych, mniej typowych objawów opisywanych w przebiegu choroby z Lyme należą: zapalenie spojówek, tęczówki i nerwu wzrokowego oraz przejściowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych nie upośledzające funkcji nerek.

Diagnostyka serologiczna

Diagnostyka serologiczna choroby z Lyme polega na stwierdzeniu w surowicy chorego obecności swoistych przeciwciał skierowanych przeciwko białkom powierzchniowym Borrelia burgdorferi, czyli antygenom flagelarnycm OspA, OspB, OspC o masie cząsteczkowej odpowiednio ok. 31, 34 i 41kD. Wykorzystuje się w tym celu test imiriunofluorescencji pośredniej IFA, który jest najmniej czuły, test immunoabsorpcji enzymatycznej (ELISA) oraz Westernblot, służący do weryfikacji odczynów dodatnich i wątpliwych. Jako pierwsze pojawiają się przeciwciała IgM po 3-4 tyg. od zakażenia, maksymalne stężenie osiągają po 6-8 tyg., następnie ulegają stopniowemu obniżeniu. Niekiedy przeciwciała IgM mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy lub wystąpić ponownie w późnym okresie choroby. Przeciwciała IgG są wykrywane ok. 4-6 tyg. od zakażenia, szczyt występuje ok. 4.-6. miesiąca, a ich wysoki poziom utrzymuje się przez wiele lat, szczególnie przy zmianach w oun. Poziom przeciwciał nie koreluje z przebiegiem zakażenia. Dodatnie wyniki mogą się utrzymywać długo po zakończeniu leczenia.

Fałszywie dodatnie odczyny serologiczne możemy otrzymać w przypadkach kiły, innych zakażeń bakteryjnych, kolagenoz, występowania czynnika reumatoidalnego. Ujemne wyniki występują w pierwszym okresie choroby, kiedy nie wytworzyły się jeszcze przeciwciała, oraz w późnej boreliozie skórnej, nawet gdy można stwierdzić obecność krętków w tkankach. Dlatego też pełnym potwierdzeniem boreliozy jest stwierdzenie obecności krętków w tkankach za pomocą przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciwko antygenom powierzchniowym Borrelia, metodą srebrzenia Warthin-Starry oraz najczulszą PCR. Można także uzyskać hodowle na złożonym podłożu półpłynnym (Barbour-Stoenner-Kelly'go), co jest pewnym dowodem patogenności krętków. Metody te nie są powszechnie stosowane w praktyce klinicznej, więc badania serologiczne powinny być wykonywane w przypadkach podejrzanych o zakażenie Borrelia. Niemniej należy krytycznie interpretować zarówno dodatnie, jak i ujemne wyniki, ponieważ w niektórych regionach odczyny serologiczne są dodatnie u ok. 30% zdrowej populacji. Nie należy poddawać leczeniu osób, u których stwierdzono obecność przeciwciał, ale nie wykryto objawów klinicznych. U chorych z klasycznymi zmianami typu erythema chronicum migrans nie zachodzi konieczność wykonywania badań serologicznych, ponieważ obraz kliniczny jest bardzo typowy. W przypadku lymphocytoma dodatnie wyniki uzyskuje się u ok. 70%, a w acrodermatitis chronica atrophicans nawet u 100% chorych.

Leczenie

W leczeniu boreliozy podstawowe znaczenie mają antybiotyki, głównie penicyliny i cefalosporyny, a w postaci wczesnej skórnej także doksycyklina i erytromycyna. Czas leczenia uzależniony jest od postaci i długości trwania zakażenia. W ECM trwa 21 dni, a zmiany skórne mogą ustąpić już po kilku dniach. Jednak terapię należy kontynuować, ponieważ zdarzają się nawroty, gdy jest zbyt krótka; w LBC leczenie prowadzi się w okresie około 4 tygodni, a w AC A od 6 do 8 tygodni, czasami dłużej. Stosuje się amoksycylinę 3x0,5 g/dobę p.o., cefuroksym 3x0,5 g/dobę p.o., doxycyklinę 2x0, 1 g/dobę p.o. erytromycynę 2x0,5-1,0 g/dobę p.o. lub penicylinę prokainową 1x1200 000 j./dobę i.m. W przypadku zajęcia oun, serca, stawów oraz po niepowodzeniach leczenia doustnego stosuje się antybiotyki parenteralnie: ceftriakson 1x1,0-2,0 g/dobę i.v., cefotaksym 3x2,0 g/dobę i.v. lub cefuroksym 3x1,5 g/dobę i.v. przez 21 dni, w przypadkach szczególnie ciężkich leczenie przedłuża się nawet do 6 tygodni. Nie ma uzasadnienia profilaktyczne leczenie po kontakcie z kleszczem, ponieważ ryzyko zakażenia jest niskie (ok. 1-2%), nawet w rejonach endemicznych.

Zapobieganie

W zapobieganiu zakażeniu istotne jest osłanianie ciała, szczególnie w czasie przebywania w obszarze zalesionym oraz w rejonach występowania boreliozy, używanie repellentów – środków, których zapach odstrasza kłujące i ssące owady, takich jak: dimetyloftalan, dibutyloftalan lub dimetylotoluamid. Ważne jest również staranne oglądanie skóry. W przypadku stwierdzenia obecności kleszcza na skórze należy szybko usunąć go w całości, pincetą lub sterylną igłą. Niewskazane jest smarowanie kleszcza tłuszczem, ponieważ nie przyspiesza to jego odpadnięcia, a może powodować u niego wymioty, co zwiększa ryzyko zakażenia. Od stycznia 1999 r. w Stanach Zjednoczonych jest dostępna szczepionka przeciwko boreliozie, zawierająca rekombinowane białko OspA, lecz ze względu na różnice antygenowe krętków w USA i Europie może się ona okazać nieskuteczna w naszych warunkach.

Ze względu na wieloobjawowy przebieg choroby, z zajęciem różnych narządów, mogący sugerować wiele innych schorzeń, istotne jest zapoznanie się ze skórnymi postaciami boreliozy, co ułatwi prawidłowe rozpoznanie we wczesnym okresie zakażenia.

Właściwa diagnoza i prawidłowe leczenie w I i II stadium boreliozy może zapobiec powstawaniu późnych i nieodwracalnych zmian w stawach, oun i sercu. Dlatego tak istotne jest szybkie ustalenie rozpoznania, w czym podstawową rolę odgrywa wywiad epidemiologiczny i obecność charakterystycznych zmian skórnych.


Autorka:
lek. med.Monika Serafin, Asystent w Oddziale Dermatologicznym Stołecznego Szpitala Dermatologicznego im. św Łazarza w Warszawie





Najpopularniejsze artykuły

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Rzeczpospolita bezzębna

Polski trzylatek statystycznie ma aż trzy zepsute zęby. Sześciolatki mają próchnicę częściej niż ich rówieśnicy w Ugandzie i Wietnamie. Na fotelu dentystycznym ani razu w swoim życiu nie usiadł co dziesiąty siedmiolatek. Statystyki dotyczące starszych napawają grozą: 92 proc. nastolatków i 99 proc. dorosłych ma próchnicę. Przeciętny Polak idzie do dentysty wtedy, gdy nie jest w stanie wytrzymać bólu i jest mu już wszystko jedno, gdzie trafi.

Astronomiczne rachunki za leczenie w USA

Co roku w USA ponad pół miliona rodzin ogłasza bankructwo z powodu horrendalnie wysokich rachunków za leczenie. Bo np. samo dostarczenie chorego do szpitala może kosztować nawet pół miliona dolarów! Prezentujemy absurdalnie wysokie rachunki, jakie dostają Amerykanie. I to mimo ustawy, która rok temu miała zlikwidować zjawisko szokująco wysokich faktur.

ZUS zwraca koszty podróży

Osoby wezwane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do osobistego stawiennictwa na badanie przez lekarza orzecznika, komisję lekarską, konsultanta ZUS często mają do przebycia wiele kilometrów. Przysługuje im jednak prawo do zwrotu kosztów przejazdu. ZUS zwraca osobie wezwanej na badanie do lekarza orzecznika oraz na komisję lekarską koszty przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca wskazanego w wezwaniu i z powrotem. Podstawę prawną stanowi tu Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. (...)

Czy Unia zakaże sprzedaży ziół?

Z końcem 2023 roku w całej Unii Europejskiej wejdzie w życie rozporządzenie ograniczające sprzedaż niektórych produktów ziołowych, w których stężenie alkaloidów pirolizydynowych przekroczy ustalone poziomy. Wszystko za sprawą rozporządzenia Komisji Europejskiej 2020/2040 z dnia 11 grudnia 2020 roku zmieniającego rozporządzenie nr 1881/2006 w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów alkaloidów pirolizydynowych w niektórych środkach spożywczych.

EBN, czyli pielęgniarstwo oparte na faktach

Rozmowa z dr n. o zdrowiu Dorotą Kilańską, kierowniczką Zakładu Pielęgniarstwa Społecznego i Zarządzania w Pielęgniarstwie w UM w Łodzi, dyrektorką Europejskiej Fundacji Badań Naukowych w Pielęgniarstwie (ENRF), ekspertką Komisji Europejskiej, Ministerstwa Zdrowia i WHO.

Miłość w białym fartuchu

Na nocnych dyżurach, w gabinecie USG, magazynie albo w windzie. Najczęściej
między lekarzem a pielęgniarką. Romanse są trwałym elementem szpitalnej rzeczywistości. Dlaczego? Praca w szpitalu jest ciężka – fizycznie i psychicznie. Zwłaszcza na chirurgii. W sytuacjach zagrożenia życia działa się tam szybko, na pełnej adrenalinie, często w nocy albo po nocy nieprzespanej. W takiej atmosferze, pracując ramię w ramię, pielęgniarki zbliżają się do chirurgów. Stają się sobie bliżsi. Muszą sobie wzajemnie ufać i polegać na sobie. Z czasem wiedzą o sobie wszystko. Są partnerami w działaniu. I dlatego często stają się partnerami w łóżku, czasami także w życiu. Gdzie uprawiają seks? Wszędzie, gdzie tylko jest okazja. W dyżurce, w gabinecie USG, w pokoju socjalnym, w łazience, a czasem w pustej sali chorych. Kochankowie dobierają się na dyżury, zazwyczaj nocne, często zamieniają się z kolegami/koleżankami, by być razem. (...)

Endometrioza – wędrująca kobiecość

Podstępna, przewlekła i nieuleczalna. Taka jest endometrioza. Ta tajemnicza choroba ginekologiczna, badana od przeszło stu lat, nadal pozostaje dla lekarzy niewyjaśniona. Pomimo że występuje u kobiet coraz częściej, wciąż trudno określić mechanizm jej powstawania i rozwoju, a jej następstwa są poważne, prowadzą nawet do bezpłodności.

Nowych antybiotyków może już nie być

Wyobraźmy sobie, że nie mamy leku na anginę, że nic nie pomoże chorym na zapalenie płuc, że nie będzie kuracji na bakteryjne zapalenie opon mózgowych. Słowem, wyobraźmy sobie świat bez antybiotyków. Jeśli się nie opamiętamy, to do 2050 roku z powodu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe może potencjalnie umierać jedna osoba co 3 sekundy, a zjawisko może stać się częstszą przyczyną zgonów niż rak.

Gdy rozum śpi, budzi się bestia

Likantropia (z gr. lýkos – wilk i ánthropos – człowiek) to wiara w zdolność
przekształcania się ludzi w zwierzęta, zwłaszcza w wilki. Etymologię tego
terminu wywodzi się też od króla Arkadii – Likaona, który, jak opisuje
Owidiusz w Metamorfozach, został przemieniony w wilka, gdyż ośmielił się
podać Zeusowi ludzkie mięso – ciało własnego syna.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Leczenie wspomagające w przewlekłym zapaleniu prostaty

Terapia przewlekłego zapalenia stercza zarówno postaci bakteryjnej, jak i niebakteryjnej to duże wyzwanie. Wynika to między innymi ze słabej penetracji antybiotyków do gruczołu krokowego, ale także z faktu utrzymywania się objawów, mimo skutecznego leczenia przeciwbakteryjnego.

Mielofibroza choroba o wielu twarzach

Zwykle chorują na nią osoby powyżej 65. roku życia, ale występuje też u trzydziestolatków. Średni czas przeżycia wynosi 5–10 lat, choć niektórzy żyją nawet dwadzieścia. Ale w agresywnej postaci choroby zaledwie 2–3 lata od postawienia rozpoznania.

Choroby układu dopełniacza

Układ odpornościowy jest strażnikiem zdrowia, ale gdy szwankuje, może stać się zabójcą. Dotyczy to także układu dopełniacza, będącego podstawą wrodzonej odpowiedzi immunologicznej nieswoistej.

Leczenie przeciwkrzepliwe u chorych onkologicznych

Ustalenie schematu leczenia przeciwkrzepliwego jest bardzo często zagadnieniem trudnym. Wytyczne dotyczące prewencji powikłań zakrzepowo-zatorowych w przypadku migotania przedsionków czy zasady leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej wydają się jasne, w praktyce jednak, decydując o rozpoczęciu stosowania leków przeciwkrzepliwych, musimy brać pod uwagę szereg dodatkowych czynników. Ostatecznie zawsze chodzi o wyważenie potencjalnych zysków ze skutecznej prewencji/leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej oraz ryzyka powikłań krwotocznych.

2023 – stara bieda

Wiara w to, że zmiana daty oznacza nowe szanse, nowe możliwości, nowe otwarcie, od dawna nie dotyczy systemu ochrony zdrowia. I chyba w mało którym obszarze tak dobrze oddaje sytuację odpowiedź: „stara bieda”, gdy komuś przyjdzie do głowy zapytać: „co słychać”. Będzie źle, ale czy beznadziejnie?




bot