Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 1–8/2013
z 24 stycznia 2013 r.
>>> Wyszukiwarka leków refundowanych

Jak godnie umierać

Martyna Tomczyk

Kwestia uporczywej terapii i stanu terminalnego w polskim prawie pozostaje nieuregulowana. Bez czytelnych ustaw lekarz zostaje sam w podejmowaniu najtrudniejszych decyzji. Czym jest stan terminalny? Leczyć uporczywie do końca, czy pozwolić godnie żyć do końca? Przedłużać umieranie w cierpieniu, czy „otulić płaszczem”? Gdzie jest granica między uciążliwą, daremną terapią a godną śmiercią? Kto tę granicę powinien wyznaczyć? Polskie prawo milczy.

Jak jest obecnie?

Termin „uporczywa terapia” nie jest używany w obowiązujących w Polsce przepisach prawnych – brakuje jednoznacznego wskazania, że lekarz może nie wdrażać leczenia albo zaprzestać wcześniej podjętej terapii w sytuacji, gdy nie prowadzi ona już do wyleczenia pacjenta czy poprawy jego stanu zdrowia, a jedynie przedłuża proces umierania. Co prawda, decyzje takie mogą być podjęte w oparciu o szczegółową interpretację innych przepisów (nb. utrudniają ją sprzeczne orzeczenia Sądu Najwyższego), ale wymaga to szerokiej wiedzy prawnej, której lekarze i pacjenci zazwyczaj nie mają.



Sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana w przypadku pacjentów, którzy z powodu progresji choroby nie mogą w sposób świadomy podjąć decyzji dotyczących ich dalszego leczenia lub jego zaniechania. Sprawa powinna wtedy trafić do sądu (z wyjątkiem sytuacji nagłych). Na orzeczenia sądu trzeba jednak długo czekać, bez gwarancji otrzymania jednoznacznych wskazówek dotyczących postępowania.

Zazwyczaj więc lekarze proszą o zgodę rodzinę pacjenta, choć jest to sprzeczne z obowiązującym prawem; lekarz ma obowiązek rozmawiać wyłącznie z pacjentem i tylko jego wolę szanować (rodzinie może przekazać informacje, ale pod warunkiem że pacjent się na to zgodzi). Co więcej, nawet jeśli pacjenci zostawią wcześniej sporządzone oświadczenia wyrażające ich wolę lub sprzeciw wobec stosowania danej procedury medycznej, to nie ma żadnych prawnych gwarancji, ani tym bardziej środków przymusu, by były one respektowane – w polskim prawie brakuje przepisów dotyczących pisemnych, uprzednich oświadczeń wyrażających zgodę lub sprzeciw na pewne formy leczenia, w tym także tzw. testamentów życia. Brakuje także przepisów regulujących powołanie przez pacjenta pełnomocnika medycznego – osoby, która będzie podejmować decyzje medyczne w jego imieniu.

– Brak jasnych, ustawowych gwarancji prawa człowieka do godnej śmierci naraża go na działania lekarzy i pielęgniarek, które procesu umierania wcale nie łagodzą, a często są źródłem dodatkowych cierpień. Stosowanie leczenia przedłużającego życie u chorego w stanie terminalnym, szczególnie bez jego zgody, np. poprzez umieszczenie go na oddziale intensywnej terapii i podłączenie do respiratora, jest postępowaniem nieetycznym – mówi dr hab. n. med. Tomasz Dangel, współautor projektu ustawy.

Jak być powinno?

Niedawno grupa ekspertów, w skład której weszli zarówno prawnicy, jak i lekarze, przekazała prezydentowi projekt zmian w prawie. Powstał on na podstawie wcześniej opracowanych i opublikowanych (2011 r.) przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne Wytycznych dla lekarzy, dotyczących zaniechania i wycofywania się z uporczywego leczenia podtrzymującego życie u dzieci. – Początkowo zamierzaliśmy uregulować jedynie kwestię decydowania o leczeniu/nieleczeniu dzieci. W toku prac zdaliśmy sobie jednak sprawę, że racjonalniej będzie poszerzyć nasz projekt o uregulowania sposobu wyrażania zgody i sprzeciwu na leczenie wszystkich grup pacjentów – mówi współautorka projektu, dr nauk prawnych Małgorzata Szeroczyńska.

Czy tak będzie?

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w wielu krajach zostały wprowadzone regulacje prawne zapewniające pacjentom w stanie terminalnym godne warunki umierania i szanujące ich autonomię. Nie ulega wątpliwości, że także i niejasne polskie przepisy powinny zostać uporządkowane i doprecyzowane. Ważne jednak, aby towarzyszyła temu rzetelna debata prawnoetyczna. „Nie ma [przecież] takiego życia, które choćby przez chwilę nie było nieśmiertelne”. I choć „śmierć zawsze o tę chwilę przybywa spóźniona”, to zadaniem lekarzy nie jest uporczywie leczyć, lecz towarzyszyć umierającym i pozwolić im godnie umrzeć. Bez obaw o konsekwencje prawne.




Najpopularniejsze artykuły

Ile trwają studia medyczne w Polsce? Podpowiadamy!

Studia medyczne są marzeniem wielu młodych ludzi, ale wymagają dużego poświęcenia i wielu lat intensywnej nauki. Od etapu licencjackiego po specjalizację – każda ścieżka w medycynie ma swoje wyzwania i nagrody. W poniższym artykule omówimy dokładnie, jak długo trwają studia medyczne w Polsce, jakie są wymagania, by się na nie dostać oraz jakie możliwości kariery otwierają się po ich ukończeniu.

Ciemna strona eteru

Zabrania się sprzedaży eteru etylowego i jego mieszanin – stwierdzał artykuł 3 uchwalonej przez sejm ustawy z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworów odurzających. Nie bez kozery, gdyż, jak podawały statystyki, aż 80 proc. uczniów szkół narkotyzowało się eterem. Nauczyciele bili na alarm – używanie przez dzieci i młodzież eteru prowadzi do ich otępienia. Lekarze wołali – eteromania to zguba dla organizmu, prowadzi do degradacji umysłowej, zaburzeń neurologicznych, uszkodzenia wątroby. Księża z ambon przestrzegali – eteryzowanie się nie tylko niszczy ciało, ale i duszę, prowadząc do uzależnienia.

Diagnozowanie insulinooporności to pomylenie skutku z przyczyną

Insulinooporność początkowo wykrywano u osób chorych na cukrzycę i wcześniej opisywano ją jako wymagającą stosowania ponad 200 jednostek insuliny dziennie. Jednak ze względu na rosnącą świadomość konieczności leczenia problemów związanych z otyłością i nadwagą, w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tą... no właśnie – chorobą?

Najlepsze systemy opieki zdrowotnej na świecie

W jednych rankingach wygrywają europejskie systemy, w innych – zwłaszcza efektywności – dalekowschodnie tygrysy azjatyckie. Większość z tych najlepszych łączy współpłacenie za usługi przez pacjenta, zazwyczaj 30% kosztów. Opisujemy liderów. Polska zajmuje bardzo odległe miejsca w rankingach.

Testy wielogenowe pozwalają uniknąć niepotrzebnej chemioterapii

– Wiemy, że nawet do 85% pacjentek z wczesnym rakiem piersi w leczeniu uzupełniającym nie wymaga chemioterapii. Ale nie da się ich wytypować na podstawie stosowanych standardowo czynników kliniczno-patomorfologicznych. Taki test wielogenowy jak Oncotype DX pozwala nam wyłonić tę grupę – mówi onkolog, prof. Renata Duchnowska.

W jakich specjalizacjach brakuje lekarzy? Do jakiego lekarza najtrudniej się dostać?

Problem z dostaniem się do lekarza to dla pacjentów codzienność. Największe kolejki notuje się do specjalistów przyjmujących w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ale w wielu województwach również na prywatne wizyty trzeba czekać kilka tygodni. Sprawdź, jakich specjalizacji poszukują pracodawcy!

Onkologia – organizacja, dostępność, terapie

Jak usprawnić profilaktykę raka piersi, opiekę nad chorymi i dostęp do innowacyjnych terapii? – zastanawiali się eksperci 4 września br. podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

10 000 kroków dziennie? To mit!

Odkąd pamiętam, 10 000 kroków było złotym standardem chodzenia. To jest to, do czego powinniśmy dążyć każdego dnia, aby osiągnąć (rzekomo) optymalny poziom zdrowia. Stało się to domyślnym celem większości naszych monitorów kroków i (czasami nieosiągalną) linią mety naszych dni. I chociaż wszyscy wspólnie zdecydowaliśmy, że 10 000 to idealna dzienna liczba do osiągnięcia, to skąd się ona w ogóle wzięła? Kto zdecydował, że jest to liczba, do której powinniśmy dążyć? A co ważniejsze, czy jest to mit, czy naprawdę potrzebujemy 10 000 kroków dziennie, aby osiągnąć zdrowie i dobre samopoczucie?

Nienawiść zabija lekarzy

Lekarze bywają ofiarami fanatyków, radykałów i niezadowolonych z leczenia pacjentów. Zaczyna się od gróźb, a kończy na nożu, pistolecie czy bombie.

Leki przeciwpsychotyczne – ryzyko dla pacjentów z demencją

Obecne zastrzeżenia dotyczące leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji za pomocą leków przeciwpsychotycznych opierają się na dowodach zwiększonego ryzyka udaru mózgu i zgonu. Dowody dotyczące innych niekorzystnych skutków są mniej jednoznaczne lub bardziej ograniczone wśród osób z demencją. Pomimo obaw dotyczących bezpieczeństwa, leki przeciwpsychotyczne są nadal często przepisywane w celu leczenia behawioralnych i psychologicznych objawów demencji.

Aborcja: Czego jeszcze brakuje, by lekarze przestali się bać?

Lekarze nie powinni się bać, że za wykonanie aborcji może grozić im odpowiedzialność karna, a pacjentkom trzeba zapewnić realny dostęp do świadczeń. Wytyczne ministra zdrowia oraz Prokuratora Generalnego to krok w dobrym kierunku, ale nadal potrzebna jest przede wszystkim regulacja rangi ustawowej – głosi przyjęte na początku września stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej.

Lecytyna sojowa – wszechstronne właściwości i zastosowanie w zdrowiu

Lecytyna sojowa to substancja o szerokim spektrum działania, która od lat znajduje zastosowanie zarówno w medycynie, jak i przemyśle spożywczym. Ten niezwykły związek należący do grupy fosfolipidów pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, będąc podstawowym budulcem błon komórkowych.

Suplementacja kolagenem jako wsparcie zdrowia stawów u osób aktywnych fizycznie

Kolagen to podstawowe białko strukturalne organizmu, które stanowi fundament tkanki łącznej. Odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu stawów, kości oraz całego układu ruchu. Niestety, naturalna produkcja kolagenu w organizmie zaczyna spadać już po 25 roku życia, co może prowadzić do problemów takich jak ból stawów, sztywność czy ograniczona mobilność. Dla osób aktywnych fizycznie, których stawy są regularnie poddawane zwiększonym obciążeniom, suplementacja kolagenem może być szczególnie korzystna w utrzymaniu zdrowia aparatu ruchu i zapobieganiu kontuzjom.

Czy NFZ może zbankrutować?

Formalnie absolutnie nie, publiczny płatnik zbankrutować nie może. Fundusz bez wątpienia znalazł się w poważnych kłopotach. Jest jednak jedna dobra wiadomość: nareszcie mówi się o tym otwarcie.

Leki, patenty i przymusowe licencje

W nowych przepisach przygotowanych przez Komisję Europejską zaproponowano wydłużenie monopolu lekom, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby zdrowotne. Ma to zachęcić firmy farmaceutyczne do ich produkcji. Jednocześnie Komisja proponuje wprowadzenie przymusowego udzielenia licencji innej firmie na produkcję chronionego leku, jeśli posiadacz patentu nie będzie w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości w sytuacjach kryzysowych.

Czy szczoteczka soniczna jest dobra dla osób z aparatem ortodontycznym?

Szczoteczka soniczna to zaawansowane narzędzie do codziennej higieny jamy ustnej, które cieszy się rosnącą popularnością. Jest szczególnie ceniona za swoją skuteczność w usuwaniu płytki nazębnej oraz delikatne, ale efektywne działanie. Ale czy szczoteczka soniczna jest odpowiednia dla osób noszących aparat ortodontyczny? W tym artykule przyjrzymy się zaletom, które sprawiają, że szczoteczka soniczna jest doskonałym wyborem dla osób z aparatem ortodontycznym, oraz podpowiemy, jak prawidłowo jej używać.



bot