Służba Zdrowia - strona główna
SZ nr 65–68/2000
z 17 sierpnia 2000 r.

Stuknij na okładkę, aby przejść do spisu treści tego wydania

>>> Wyszukiwarka leków refundowanych

Wydatki na ochronę zdrowia a PKB

Zbigniew Kotula

W różnych publikacjach i dyskusjach porównuje się wydatki kas chorych na ochronę zdrowia w Polsce z danymi publikowanymi w innych krajach, rozpatrując je jako udział procentowy w produkcie krajowym brutto – PBK.

Podstawowym błędem tych porównań jest założenie, że wydatki kas chorych w Polsce odpowiadają swoim zakresem danym publikowanym dla innych państw. W rzeczywistości dane publikowane przez OECD obejmują wszystkie wydatki poniesione w ramach ochrony zdrowia, tak przez budżet państwa, jak i ubezpieczenia, opłaty pacjentów oraz samorządy.

Wydatki ponoszone w Polsce na ochronę zdrowia pochodzą z pięciu źródeł:

* kas chorych,
* budżetu państwa,
* budżetów samorządów,
* oficjalnych opłat pacjentów,
* opłat pacjentów w obszarze "szarej strefy".

W celu właściwej oceny wysokości wydatków, w ramach pierwszych trzech źródeł, należy uwzględnić dane o realizacji wydatków, a nie plany, gdyż te są stale przekraczane i to niekiedy o kilkanaście procent.

Obliczenie całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w Polsce wymagałoby uzyskania pełnych danych o wydatkach ze wszystkich wymienionych źródeł. Niestety, obecnie pełne dane można uzyskać tylko z kas chorych. W budżecie państwa są znane plany wydatków Ministerstwa Zdrowia, nie są natomiast znane plany i realizacja wydatków na ochronę zdrowia w resortach: MON, MSWiA, Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Transportu, które posiadają między innymi własne szpitale i przychodnie. Nie są także publikowane wydatki samorządów, obecnych właścicieli większości szpitali i przychodni. Co do wydatków pacjentów, to znamy wysokość dopłat do leków na rynku aptecznym. Nie są publikowane natomiast obroty prywatnych gabinetów lekarskich, laboratoriów analitycznych i diagnostycznych, przychodni stomatologicznych, opłaty na rzecz fundacji itp.

Brak tych informacji uniemożliwia obliczenie wysokości oficjalnych wydatków pacjentów ponoszonych na leczenie z własnej kieszeni. Można mieć nadzieję, że po jakimś czasie GUS będzie w stanie zebrać te wszystkie dane i je opublikować. Nie sposób jednak uzyskać danych o wydatkach ponoszonych w ramach "szarej strefy".

Tak więc, przy obecnym poziomie informacji, próba obliczenia całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w Polsce, w celu jej porównania z wielkościami publikowanymi przez OECD, natrafia na duże trudności i musi być obarczona znacznym błędem.

W tab. 1 uwzględniono jedynie te dane z 1999 r., które były publikowane, a następnie przyjęto pewne wielkości udziału wydatków jako procent od PKB; podstawą były dane z poprzednich lat i szacunek wydatków pacjentów sugerowany w różnych publikacjach i dyskusjach.

Dla pozostałych obszarów przyjęto:

* wydatki pozostałych ministerstw 0,1%-0,2% PKB
* wydatki samorządów 0,1%-0,2% PKB
* wydatki pacjentów, oprócz dopłat do leków, oszacowano na 25%-40% wydatków kas chorych i Min. Zdrowia, tj. na poziomie 1,0%-1,7% PKB.



Suma obliczonych danych wynosi: 6,6%-7,5% PKB.

Tak obliczone wydatki całego społeczeństwa na ochronę zdrowia są na pewno dyskusyjne, ale bardziej zbliżone do wartości publikowanych dla innych państw, niż wówczas gdy bierze się pod uwagę tylko wydatki kas chorych, tj. 3,5% PKB lub jeszcze dodatkowo wydatki Ministerstwa Zdrowia łącznie, tj. 4,2 PKB.

W tab. 2 podano dane OECD o wydatkach na ochronę zdrowia w kilkunastu krajach świata jako % PKB. Obliczony dla Polski wskaźnik 6,6%-7,5% jest wyższy od wydatków w Grecji, a zbliżony do danych dla W. Brytanii, Szwecji, Hiszpanii i Włoch.



Oczywiście, wysokość produktu krajowego brutto jest w Polsce w przeliczeniu na USD znacznie niższa niż w przywołanych państwach, ale i ceny wielu produktów są u nas niższe niż wynikałoby to z przeliczenia kursu dolara. Ewentualny znaczny wzrost wydatków na ochronę zdrowia jest więc możliwy tylko w powiązaniu ze znacznym tempem wzrostu PKB. W przeciwnym razie trudno oczekiwać wzrostu udziału tych wydatków do poziomu 8,5%-9,5%, ponieważ oznaczałoby to 28-proc. wzrost ponad wzrost PKB.

W Polsce jest wyjątkowo wysoki udział wydatków na leki w całkowitych wydatkach na ochronę zdrowia – ok. 27%, podczas gdy w większości krajów (tab. 3) wynosi on od 7,2% (Szwajcaria) do 20,5% (Hiszpania), a jedynie w Portugalii 25,6%.



Jak wiadomo, największą pozycję w wydatkach na ochronę zdrowia stanowią płace, w krajach UE szacowane na ok. 70%, a w Polsce na ok. 60%. Płace większości pracowników ochrony zdrowia są w Polsce bardzo niskie w porównaniu z płacami w UE, natomiast ceny leków są zróżnicowane. Leki importowane z UE lub USA mają ceny zbliżone do obowiązujących w krajach producentów, w granicach ą 15%, a więc, jak na krajowe warunki, są bardzo wysokie. Sytuację finansową na rynku krajowym poprawia produkcja leków generycznych w Polsce i import z krajów Europy Środkowej, co obniża średnio wydatki na te leki o ok. 50%. Stale wzrastający udział leków importowanych i dążenie prywatyzowanego przemysłu krajowego do szybszego wzrostu cen, niż by to wynikało ze wskaźnika inflacji, może zwiększyć udział wydatków na leki do ponad 30% wydatków na ochronę zdrowia.

Wnioski

W dyskusjach o wydatkach na ochronę zdrowia w Polsce i porównaniach z danymi z innych państw należy stosować te same kryteria oceny danych, tj. uwzględnieć:

* całkowite wydatki wszystkich płatników,
* tylko wydatki ubezpieczeń,
* dodatkowe wydatki pacjentów.

W Polsce całkowite wydatki społeczeństwa na ochronę zdrowia, mierzone ich udziałem w PKB, są na poziomie niektórych państw UE, ale udział ubezpieczeń i budżetu jest stosunkowo niski, co zmusza pacjentów do znacznych dodatkowych wydatków, a niekiedy uniemożliwia biedniejszym chorym właściwe leczenie. Szczególnie wysoki jest udział wydatków na leki na rynku aptecznym, przekraczający 65% wartości tego rynku.




Najpopularniejsze artykuły

Münchhausen z przeniesieniem

– Pozornie opiekuńcza i kochająca matka opowiada lekarzowi wymyślone objawy choroby swojego dziecka lub fabrykuje nieprawidłowe wyniki jego badań, czasem podaje mu truciznę, głodzi, wywołuje infekcje, a nawet dusi do utraty przytomności. Dla pediatry zespół Münchhausena z przeniesieniem to wyjątkowo trudne wyzwanie – mówi psychiatra prof. Piotr Gałecki, kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Czas pracy osób niepełnosprawnych w szpitalu

Czy niepełnosprawna pielęgniarka lub lekarz mogą pracować w systemie równoważnego czasu pracy i pełnić dyżury medyczne w porze nocnej?

Dlaczego lekarze za dużo pracują?

Niektórzy twierdzą, że z chciwości, inni, że z poczucia misji i obowiązku. Filozofowie sugerują, że może być to skażenie umysłu etosem pracy stworzonym przez tych, co nigdy nie pracowali, a żyli z pracy innych. Psychologowie, że to wynik bardziej wyrafinowanych potrzeb ludzkich.

Rezydentura w USA (cz. 1)

Rezydentura medyczna w Stanach Zjednoczonych, którą ukończyłem ponad 2 lata temu, jest znana polskim lekarzom chyba głównie z filmów. Stąd obraz ten bardzo jest niekompletny. Ja sam już w momencie rozpoczynania pracy zostałem zaskoczony wieloma odmiennościami organizacji służby zdrowia i kształcenia. Gdy po przyjeździe do kraju opowiadałem o przeżyciach, często musiałem wyjaśniać kontekst wypowiedzi. Skoro zatem poproszono mnie o przedstawienie Szanownym Czytelnikom moich doświadczeń w ramach zaledwie dwóch artykułów, skoncentruję się głównie na tych właśnie różnicach. (...)

Absurdy ochrony zdrowia

Szpitale, gabinety i przychodnie bywają wylęgarnią absurdów. Zachłanność, znieczulica i bezmyślność czasem rozwijają się w nich niczym rośliny w szklarni.

Miłość w białym fartuchu

Na nocnych dyżurach, w gabinecie USG, magazynie albo w windzie. Najczęściej
między lekarzem a pielęgniarką. Romanse są trwałym elementem szpitalnej rzeczywistości. Dlaczego? Praca w szpitalu jest ciężka – fizycznie i psychicznie. Zwłaszcza na chirurgii. W sytuacjach zagrożenia życia działa się tam szybko, na pełnej adrenalinie, często w nocy albo po nocy nieprzespanej. W takiej atmosferze, pracując ramię w ramię, pielęgniarki zbliżają się do chirurgów. Stają się sobie bliżsi. Muszą sobie wzajemnie ufać i polegać na sobie. Z czasem wiedzą o sobie wszystko. Są partnerami w działaniu. I dlatego często stają się partnerami w łóżku, czasami także w życiu. Gdzie uprawiają seks? Wszędzie, gdzie tylko jest okazja. W dyżurce, w gabinecie USG, w pokoju socjalnym, w łazience, a czasem w pustej sali chorych. Kochankowie dobierają się na dyżury, zazwyczaj nocne, często zamieniają się z kolegami/koleżankami, by być razem. (...)

Wazektomia – wątpliwości medyczne, etyczne i prawne

Na pytanie, czy wazektomia jest w naszym kraju legalna, trudno uzyskać jednoznaczną odpowiedź. padają sprzeczne opinie i wciąż nie wiadomo, czy jest to tylko problem prawny czy też światopoglądowy? Nikt nie odpowiedział jeszcze na pytanie, czy zdolność płodzenia jest dobrem indywidualnym czy społecznym. Dobrowolna obustronna wazektomia prowadzi do niepłodności. A to jest trwały uszczerbek na zdrowiu. Co do zasady lekarz nawet na prośbę pacjenta nie może mu robić krzywdy. Istnieją wprawdzie procedury przywrócenia drożności nasieniowodów, ale nie gwarantują one płodności. (...)

Rak jajnika – nowe przeciwciało monoklonalne

Wodobrzusze jest w raku jajnika niezależnym złym czynnikiem prognostycznym. Podczas gdy odsetek 5-letnich przeżyć w III i IV stopniu zaawansowania raka jajnika bez wodobrzusza wynosi 45 proc., przy wodobrzuszu obniża się do zaledwie 5 proc. Wiąże się to z faktem, że obecność ascitesu wiąże się zwykle z opornością na leczenie chemioterapią. Obiecujacą opcją terapeutyczną jest stosowanie revomabu (catumaxomab) – przeciwciała trójfunkcyjnego podawanego dootrzewnowo u pacjentów z nowotworami EpCAM-pozytywnymi, kiedy standardowa terapia nie jest już możliwa. (...)

Zmiany skórne po kontakcie z roślinami

W Europie Północnej najczęstszą przyczyną występowania zmian skórnych spowodowanych kontaktem z roślinami jest Primula obconica. Do innych roślin wywołujących odczyny skórne, a występujących na całym świecie, należy rodzina sumaka jadowitego (gatunek Rhus) oraz przedstawiciele rodziny Compositae, w tym głównie chryzantemy, narcyzy i tulipany (...)

Portal Pielęgniarek i Położnych

W ciągu kilku ostatnich lat powstały liczne portale o tematyce medycznej, adresowane jednak głównie do lekarzy lub pacjentów i tylko w pewnym zakresie uwzględniające potrzeby i zainteresowania średniego personelu. Sytuacja zmieniła się w styczniu br., kiedy uruchomiono pierwszy polski Portal Pielęgniarek i Położnych (...)

Ubezpieczenia zdrowotne w USA

W odróżnieniu od wielu krajów, Stany Zjednoczone nie zapewniły swoim obywatelom jednolitego systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańca USA zależy od posiadanego przez niego ubezpieczenia. Poziom medycyny w USA jest bardzo wysoki – szpitale są doskonale wyposażone, amerykańscy lekarze dokonują licznych odkryć, naukowcy zdobywają nagrody Nobla. Jakość ta jednak kosztuje, i to bardzo dużo. Wizyta u lekarza pociąga za sobą wydatek od 40 do 200 $, jeden dzień pobytu w szpitalu – 400 do 1500 $. Poważna choroba może więc zrujnować Amerykanina finansowo, a jedna skomplikowana operacja pochłonąć jego życiowe oszczędności. Dlatego posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego jest tak bardzo ważne. (...)

Perspektywy farmakoterapii narkomanii

Rozwój plagi narkomanii pociągnął za sobą w ostatnich piętnastu latach niezwykłą intensyfikację badań tego problemu. Dzięki temu poznano biologiczne mechanizmy działania poszczególnych środków uzależniających, zarówno nielegalnych, takich jak morfina, kokaina, amfetamina, jak i "legalnych narkotyków" – alkoholu i nikotyny. Odkrycia w laboratoriach pozwoliły również na sformułowanie ogólnej teorii uzależnień (...)

Leki rozszerzające oskrzela

Leczenie lekami rozszerzającymi oskrzela jest zasadniczą formą terapii chorych na POChP i ma na celu zmniejszenie objawów choroby oraz poprawę wydolności wysiłkowej. (...)

Grzybica skóry, włosów i paznokci

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost zakażeń skóry dermatofitami oraz innymi grzybami chorobotwórczymi (np. drożdżakami, pleśniowcami). Badania epidemiologiczne wykazały, że grzybicę ma około 10–12% ogółu ludności. Do najważniejszych czynników odpowiedzialnych za tak duże rozpowszechnienie grzybicy należy zaliczyć wpływy środowiskowe, industrializację i urbanizację, częste przemieszczanie się ludności (podróże, wyjazdy służbowe), masowe kontakty (szkoły internaty, zakłady produkcyjne, obiekty sportowe i rekreacyjne, kąpieliska), a także wprowadzenie do produkcji butów i odzieży z materiałów syntetycznych uszkadzających naturalną warstwę naskórka. (...)

Postępowanie w udarze mózgu

Chory z klinicznym podejrzeniem udaru mózgu (nagłe, ogniskowe, rzadziej rozlane zaburzenie czynności mózgu występujące bez innej ewidentnej przyczyny niż naczyniowa) musi być natychmiast diagnozowany i leczony w szpitalu (...)

Zagrożenie populacji polskiej

W Polsce nowotwory złośliwe są pierwszą przyczyną zgonu kobiet w wieku poniżej 65 lat. Wśród tych nowotworów pierwsze miejsce zajmuje rak piersi. Epidemiologia bada populacyjny charakter tego zjawiska. (...)



bot