Spis treściSZ nr 84–87/2000
z 26 października 2000 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2000
UZALEŻNIENIA
NARKOMANIA
Ten numer SZ nie powstałby bez inspiracji naszej byłej koleżanki redakcyjnej. Jej chluba i duma, ukochany syn, student akademii muzycznej, od dwóch lat leczy się w Ośrodku "Monaru". Tragedię przeżywa też nasz inny współpracownik; jego syn zaczął brać w VI klasie szkoły podstawowej. Oboje z żoną tego nie zauważyli. Dziś koledzy chłopca są w liceum, on - albo w areszcie, albo w kolejnym ośrodku terapeutycznym. (...)
Narkomania - problem zdrowia publicznego
Janusz Sierosławski
Narkomania to jeden z najbardziej bulwersujących opinię publiczną problemów społecznych. Obcość kulturowa zjawiska, często dramatyczne konsekwencje brania narkotyków, zagrożenie dzieci i młodzieży - to, jak się wydaje, główne przyczyny reakcji społecznych, w których dominują lęk i odrzucenie. Jednocześnie, mimo wielu wysiłków w zakresie edukacji publicznej, stan wiedzy w społeczeństwie na temat narkotyków i narkomanii pozostawia wiele do życzenia. (...)
Epidemiologia narkomanii w Polsce
Janusz Sierosławski
Narkomania pojawiła się w Polsce wraz z falą kontrkultury młodzieżowej pod koniec lat sześćdziesiątych. Przyjmowanie środków odurzających stało się elementem subkultury rozwijającej się na bazie ruchów kontestacyjnych. Charakterystycznymi cechami tego okresu było eksperymentowanie z różnymi środkami, głównie farmaceutycznymi, grupowe ich przyjmowanie według określonego rytuału, stosunkowo niski udział osób z pełnymi objawami uzależnienia. (...)
Tadeusz L. Chruściel
W piśmiennictwie naukowym, zwłaszcza medycznym, stosowane są zamiennie lub równolegle różne terminy określające związki chemiczne lub mieszaniny związków, które mają działanie uzależniające. Słowo „lek” w tekstach dotyczących narkomanii oznacza czystą substancję lub mieszaninę substancji bądź preparat farmaceutyczny, albo nawet produkt pochodzenia roślinnego, który może zmieniać jedną lub więcej czynności żywego organizmu, a nawet żywej komórki, niezależnie od kierunku tej zmiany i jej następstw. (...)
Podstawy prawne przeciwdziałania narkomanii w Polsce
Piotr Jabłoński
Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie związane z polityką antynarkotykową w Polsce jest ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Powstała ona w wyniku kilkuletniej debaty publicznej środowisk, instytucji i organizacji zaangażowanych w przeciwdziałanie narkomanii w Polsce. Była rezultatem kompromisu, uwzględniającego racje służby zdrowia, porządku publicznego, możliwości systemu oświatowego, aparatu ścigania oraz systemu penitencjarnego. (...)
Prawo karne wobec narkotyków i narkomanii
Krzysztof Krajewski
Kardynalną zasadą współczesnego prawa karnego jest to, iż kryminalizacja powinna się opierać na przesłankach racjonalnych, a nie emocjonalnych. Oznacza to, iż powinna ona być dokonywana w oparciu o dokładne rozważenie kwestii, takich jak: cele, jakie chce się osiągnąć, zdatność sankcji karnych do ich osiągnięcia, ewentualne koszty i konsekwencje uboczne takiej operacji, zarówno finansowe, jak i przede wszystkim społeczne. Z tego względu do podstawowych zasad nowoczesnej polityki kryminalnej, niestety najczęściej zapominanych przez polityków należą dwie: zasada subsydiarności prawa karnego oraz zasada in dubio pro libertate (...)
NARKOMANIA
Problemy spowodowane substancjami psychoaktywnymi w praktyce lekarza poz
Bogusław Habrat
Skutki używania substancji psychoaktywnych dotyczą wielu płaszczyzn: somatycznej, psychicznej, społecznej, ekonomicznej, prawnej, kryminalnej itd. Z tego też względu, jeśli pomoc ma być skuteczna, powinna uwzględniać większość tych uwarunkowań (...)
NARKOMANIA
Leczenie osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych
Karina Chmielewska, Helena Baran-Furga
Terapia w uzależnieniu od substancji psychoaktywnych jest procesem długotrwałym, wymagającym aktywnego udziału leczonego. Praktyka kliniczna i badania naukowe wykazały małą skuteczność leczenia przymusowego. Szkody somatyczne i psychiczne przyjmowania substancji psychoaktywnych, presja rodziny, konflikty z prawem są niekiedy pierwszą przyczyną, z powodu której pacjent kontaktuje się z lekarzem. Większość przyjmowanych substancji psychoaktywnych (poza tytoniem i alkoholem) jest zdobywana w sposób nielegalny i dlatego pacjenci udzielają niepełnych informacji na temat częstości ich zażywania, dawek, mają tendencje do bagatelizowania problemu. Często żądają zachowania tajemnicy wobec rodziny. W tej sytuacji zebranie wywiadu jest trudne, wymaga od lekarza cierpliwości, delikatności i powstrzymywania się od oceny moralnej. (...)
Choroby towarzyszące narkomanii
Grażyna Cholewińska
Dramatyczne narastanie zakażeń HIV, wirusowych zapaleń wątroby i innych krwiopochodnych chorób infekcyjnych wśród narkomanów sprawia, że problem uzależnień staje się ostatnio istotnym tematem nie tylko dla lobby medycznego, ale także dla polityków, organizacji społecznych i środowisk edukacyjnych (...)
NARKOMANIA
Uzależnienie a inne zaburzenia psychiczne
Karina Chmielewska, Helena Baran-Furga
W licznych badaniach wykazano, że u osób nadużywających lub uzależnionych od substancji psychoaktywnych inne zaburzenia psychiczne są pospolite i występują kilkakrotnie częściej niż w populacji ogólnej. I odwrotnie: u osób z większością zaburzeń psychicznych sięganie po spa, szkodliwe ich używanie i uzależnienia są również znacznie częstsze niż u pozostałych (...)
NARKOMANIA
Programy leczenia substytucyjnego a filozofia redukcji szkód
Marek Beniowski
Wśród działań typu harm reduction wymienić można m.in. stosowanie pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem w celu zmniejszenia liczby ofiar wypadków (zamiast zakazu używania samochodów w ogóle) czy wprowadzenie papierosów z filtrem (zamiast zakazu palenia). Taki kierunek działania w odniesieniu do problematyki uzależnień zakłada, że środki uzależniające funkcjonują w każdym społeczeństwie, różniąc się jedynie w poszczególnych kręgach kulturowych rodzajem i charakterystyką ich przyjmowania – w związku z tym wizja społeczeństwa wolnego od nałogów jest utopijna. Godząc się z tym założeniem, należy dążyć do minimalizacji kosztów społecznych i jednostkowych generowanych przez uzależnienia. (...)
Perspektywy farmakoterapii narkomanii
Jerzy Vetulani
Rozwój plagi narkomanii pociągnął za sobą w ostatnich piętnastu latach niezwykłą intensyfikację badań tego problemu. Dzięki temu poznano biologiczne mechanizmy działania poszczególnych środków uzależniających, zarówno nielegalnych, takich jak morfina, kokaina, amfetamina, jak i "legalnych narkotyków" - alkoholu i nikotyny. Odkrycia w laboratoriach pozwoliły również na sformułowanie ogólnej teorii uzależnień (...)
NARKOMANIA
Model stacjonarnej pomocy psychologicznej osobom uzależnionym - społeczność terapeutyczna
Jolanta Koczurowska
Kiedy dwadzieścia lat temu, w 1978 roku, w podwarszawskim szpitalu psychiatrycznym grupa osób uzależnionych postanowiła zamieszkać razem i wspólnie pokonać nałóg, nikt nie przypuszczał, że będzie to początek zupełnie unikalnej w polskich warunkach metody leczenia (...)
Rola społeczności lokalnej w zapobieganiu narkomanii
Grażyna Świątkiewicz
Pojęcie „społeczność lokalna” jest obecnie często przywoływane w kontekście działań profilaktycznych, zarówno w zakresie narkomanii, jak i innych potencjalnych zagrożeń społecznych. Jest ono bardzo pojemne i może być używane równie dobrze w odniesieniu do małego osiedla mieszkaniowego, jak gminy, a nawet dużego miasta. Na każdym z tych poziomów istnieje możliwość mobilizacji i współdziałania mieszkańców w celu ograniczenia zagrożeń. (...)
NARKOMANIA
Finansowanie profilaktyki, leczenia i rehabilitacji
Bogusława Bukowska, Małgorzata Maresz
W latach dziewięćdziesiątych przyjęto szereg aktów prawnych, które zawierają zapisy regulujące kwestie kompetencji poszczególnych podmiotów w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Szczególne miejsce wśród nich zajmują jednostki samorządu terytorialnego. Jednym z trudniejszych zagadnień, w obliczu których stanęły samodzielne gminy, były towarzyszące transformacji problemy społeczne. Te, których w epoce realnego socjalizmu w ogóle nie notowano, jak bezrobocie czy bezdomność, oraz te, które obecnie wyraźnie się nasiliły, jak przestępczość, prostytucja, choroby psychiczne, uzależnienia. (...)
Ogólnopolska akcja bezpłatnego testowania w kierunku HIV
Małgorzata Czerniawska-Ankiersztejn
1 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień AIDS. W ramach obchodów odbywa się kampania przeciwdziałania AIDS (konferencje prasowe, sympozja naukowe, imprezy młodzieżowe, itp.). W tym roku Krajowe Centrum ds. AIDS organizuje także ogólnopolską akcję bezpłatnego testowania w kierunku HIV pod hasłem: NIE ŻYJ W NIEPEWNOŚCI. WYKONAJ TEST NA HIV! (...)