Spis treściSZ nr 30–34/2009
z 27 kwietnia 2009 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2009
Z OKŁADKI
Ile mamy szpitali?
Krzysztof Nyczaj
Na tak proste pytanie nie ma w Polsce jednoznacznej odpowiedzi. Dane uzyskane z różnych statystyk tak bardzo się różnią, że watpliwy się staje sens ich prowadzenia. Trudno zaś reformować opiekę zdrowotną, jeśli nie można jej opisać, w tym zliczyć szpitali. I to jest jeden z paradoksów polskiej ochrony zdrowia oraz jej reformowania. (...)
Z WOKANDY
Sąd nad dr. G. (część 9.)
Doktor G. był gołąbkiem pokoju
Helena Kowalik
Przed sądem stanął w charakterze świadka prof. Antoni Dziatkowiak. Emerytowany (od 2001 roku) kardiochirurg z Krakowa, sława w tej specjalizacji. Nie tylko strony procesowe, ale i obserwatorzy wiedzieli, że profesor będzie bronił swego ucznia - oskarżonego dr. G., bo wielokrotnie z taką intencją wypowiadał się już w prasie. W latach gdy Mirosław G. był ordynatorem na oddziale kardiochirurgii stołecznego szpitala MSWiA, Antoni Dziatkowiak regularnie przyjeżdżał tam z Krakowa jako konsultant. Złożył rezygnację po zatrzymaniu dr. G. (...)
WYDARZENIA
Młodzi lekarze się niecierpliwią
Aleksandra Kurowska
Wśród lekarzy rezydentów zawrzało. Do 15 kwietnia minister zdrowia miała wydać rozporządzenie o wysokości ich wynagrodzeń obowiązujących od stycznia tego roku. Zgodnie z przyjętą w lutym nowelizacją ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, wynagrodzenia rezydentów miały zostać zróżnicowane w zależności od roku szkolenia oraz odbywanej specjalizacji. Tak - jednogłośnie - postanowili posłowie. Z opisywanych już przez nas zapowiedzi resortu wynikało, że wynagrodzenia od 1 stycznia br. miały wynosić: przez pierwsze dwa lata specjalizacji - 3170 zł, w dziedzinach priorytetowych - 3620 zł brutto miesięcznie. Po dwóch latach - 3450 zł, w dziedzinach priorytetowych - 3890 zł. Tymczasem nadal ok. 7,5 tys. medyków, którzy mieli otrzymać podwyżki, otrzymuje 2473 zł brutto (1770 zł netto), niezależnie od roku szkolenia. (...)
Człowiek i szpital - to brzmi dumnie
Aleksandra Gielewska
Gdyby ktoś spytał, co w ostatnim czasie zrobiło na mnie największe wrażenie - bez wahania wskazałabym huczną i wzruszającą uroczystość ku czci dr Adeli Grali-Kałużnej, byłej wieloletniej dyrektor szpitala w Pleszewie. Po 28 latach pracy lekarskiej, w tym 15 latach kierowania szpitalem, z którego uczyniła w tym czasie placówkę-prymusa w swojej kategorii - dane jej było odchodzić z pracy na emeryturę w glorii i chwale, serdecznie żegnanej przez rzeszę przyjaciół, zwierzchników-samorządowców, podwładnych, sąsiadów-konkurentów i pacjentów. (...)
Cztery strony sukcesów rządu
Aleksandra Kurowska
W przygotowanym przez rząd dokumencie "Podsumowanie 500 dni pracy rządu Donalda Tuska i koalicji PO-PSL" - tematyce ochrony zdrowia, zajmującej jedno z głównych miejsc podczas kampanii wyborczej w 2007 r., poświęcono 4 ze 119 stron. Czego się z nich dowiadujemy? Przede wszystkim - że reforma polskich szpitali już się rozpoczęła, a pacjenci mają lepszy dostęp do profilaktyki i świadczeń zdrowotnych. Możemy przeczytać, że "utrzymująca się w ostatnich latach sytuacja gospodarcza pozwoliła na znaczne zwiększenie środków przeznaczanych na ochronę zdrowia", a zaraz później, że mimo to zadłużenie placówek nie zmieniło się w sposób znaczący. Co gorsza, światowy kryzys może uniemożliwić NFZ "dalszy dynamiczny wzrost tych nakładów w 2009 r." (...)
Europacjenci bez ograniczeń?
Marcin Mikos
Ważą się losy dyrektywy unijnej dotyczącej stosowania praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej. Pierwsze czytanie i głosowanie nad dyrektywą zaplanowano na najbliższej sesji Parlamentu Europejskiego. - Skrócenie kolejek pacjentów oczekujących na deficytowe świadczenia zdrowotne, poprawa jakości świadczeń dzięki wytworzeniu międzynarodowej konkurencji między placówkami medycznymi - to tylko niektóre korzyści płynące z dyrektywy o transgranicznej opiece zdrowotnej, które wylicza jeden z jej współautorów, dr Andrzej Ryś, pełniący funkcję dyrektora ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Konsumentów w Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej. (...)
Medyczna migracja w odwrocie
Halina Pilonis
Największy boom migracyjny lekarzy mamy już za sobą - mówi prezes NRL Konstanty Radziwiłł. Coraz mniej lekarzy wyjeżdża z kraju. - Zważywszy jednak na wciąż rosnący popyt na usługi zdrowotne, medyków w Polsce jest wciąż za mało - dodaje szef lekarskiego samorządu. Po wejściu Polski do UE skończyły się problemy polskich lekarzy z nostryfikacją dyplomu w Europie. Ale to właśnie w pierwszym roku naszej obecności we Wspólnocie z kraju wyjechało najwięcej lekarzy - 2500. - To tak, jakby cały rocznik kończący staż podyplomowy opuścił Polskę - mówi Konstanty Radziwiłł. Od tamtego czasu liczba wyjeżdżających lekarzy na szczęście maleje. NRL szacuje, że do tej pory kraj opuściło 7,5 tysiąca lekarzy, co stanowi 6,5% oraz ponad 2 tysiące dentystów, czyli 6,75 % ogólnej ich liczby. (...)
NFZ znów na celowniku NIK
Aleksandra Kurowska
Ponad 11,52% wydatków NFZ to środki wydane nieprawidłowo, z naruszeniem prawa - czytamy w najnowszym raporcie Najwyższej Izby Kontroli. Izba kolejny raz negatywnie oceniła działalność Funduszu, tym razem za 2007 r. Główne zarzuty? Przeznaczanie pieniędzy NFZ na podwyżki dla lekarzy, a nie na finansowanie świadczeń. I to, podkreśla NIK, po raz drugi, mimo negatywnej oceny tych działań w 2006 r. Ta "nieprawidłowość", oczywiście, jest efektem ustawy "wedlowskiej", sprzecznej z literą i duchem ustawy o finansowaniu świadczeń ze środków publicznych. Sam NFZ protestował zresztą przeciw jej zapisom psującym system paraubezpieczeniowy. Ale ustawa "wedlowska" weszła w życie i ją realizował; nie było pomysłu na lepsze, w obliczu protestów OZZL i migracji lekarzy, rozwiązanie problemu paraliżu placówek z braku lekarzy. (...)
Koncert "Dla Adeli"
Tomasz Wojtala
Koncert dedykowany dr n. med. Adeli Grali-Kałużnej, wieloletniej dyrektor SP ZOZ w Pleszewie, a ostatnio - prezes spółki powiatowej Pleszewskie Centrum Medyczne - był okazją do serdecznych podziękowań i szczegól- nego docenienia jej zasług dla mieszkańców tej ziemi. Uczyniła wszak z zarządzanej przez siebie jednostki jeden z najlepszych szpitali w Polsce. Koncert "Dla Adeli" odbył się w niedzielę 5 kwietnia w Domu Parafialnym w Pleszewie z udziałem około 300 gości. (...)
BIZNES, RYNEK, EKONOMIA
Między kursem a kryzysem
Bernadeta Waszkielewicz
Menedżerowie publicznych i prywatnych placówek medycznych nie mają wątpliwości: wzrost kursu walut zwiększył koszty w placówkach medycznych. Cena za świadczenia zdrowotne teoretycznie więc też powinna wzrosnąć, ale... nie rośnie. Kontrakty z NFZ nie uwzględniają faktu wahań euro czy dolara. A bywa, że i prywatne placówki nie podwyższają drastycznie opłat, w obawie przed utratą pacjentów. - To błędne koło, jesteśmy między młotem a kowadłem. W ochronie zdrowia mamy permanentne zarządzanie kryzysowe - mówi Grażyna Pacocha, wiceprezes Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej. (...)
Jak to się robi w Ameryce
Iwona Jastrzębska
Żeby trafić do szpitali, które nie mają długów, inwestują i dobrze płacą, warto pojechać do... Ameryki i nad granicę z Rosją. Właśnie tam sprawni menedżerowie z wizją i pomysłami wyprowadzili zaniedbane placówki na europejską prostą. Największy w Polsce rehabilitacyjny szpital dla dzieci, niczym bajkowy wielki zamek z czerwonej cegły, skryty jest głęboko w sosnowych lasach Warmii, pomiędzy Olsztynem a Olsztynkiem. Przed ponad stu laty rząd pruski wybudował tu sanatorium przeciwgruźlicze dla mieszkańców Prus Wschodnich. (...)
Czy lekarz może skorzystać na systemie ISO 9001?
Patrycja Gruca-Wójtowicz
Pracownikom polskiej służby zdrowia system ISO 9001 może kojarzyć się z biurokratyzacją, niepotrzebnymi, drobiazgowymi procedurami, niezrozumiałym językiem czy nasilonymi kontrolami. Faktycznie - często nieprawidłowo wdrożony system funkcjonuje niezależnie od potrzeb, nie integruje procesów zachodzących w placówce, a generuje tylko dodatkowe problemy nakładając na personel nowe obowiązki. Ale jeśli system zostanie prawidłowo przygotowany i wprowadzony w życie, korzystają na tym wszyscy - również lekarze. (...)
FELIETONY
PANOPTICUM
HCV
Marek Wójtowicz
Dziesięć, a nawet jeszcze pięć lat temu radca prawny rzadko konsultował się ze mną w sprawach o roszczenia kierowane pod adresem szpitala. Nie było ich dużo i nie były to sprawy skomplikowane pod względem medycznym. Teraz nie ma prawie tygodnia, w którym nie siedzielibyśmy we dwoje nad sądowymi papierami i nie ustalali taktyki działania. Obecnie na prośbę radcy rozgryzam pod względem medycznym dwa problemy: roszczenie z powodu zadrapania paznokciem i roszczenie z powodu zakażenia wirusem HCV. (...)
500 dni
Andrzej Sośnierz
Już ponad 500 dni przyszło nam przeżyć w krainie cudu gospodarczego. Jak się okazało, życie w cudownych krainach niczym szczególnym się nie różni od życia w zwykłych krainach. Chyba że uznać za coś niezwykłego przeistoczenie przywódcy kraju z Kaczora w Donalda. Pamiętam z dzieciństwa, że kaczor Donald był jedną i tą samą postacią, tymczasem na naszych oczach tamten przesympatyczny osobnik rozszczepił się na dwie postaci, a jedna do drugiej w niczym niepodobna. (...)
TYLKO FAKTY
Komunia bez glutenu
Marek Nowicki
Są takie kobiety, które swoim uporem, determinacją i szlachetnymi intencjami zmuszają do ustępstw najwyższe władze i zwierzchności w Polsce. Do takich osób na pewno należałoby zaliczyć Teresę Matulkę, która od wielu lat przewodniczy Stowarzyszeniu Chorych na Mukopilisacharydozę. Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej. Tej skromnej pani, mieszkającej na warszawskim Ursynowie, udała się sztuka jeszcze większa - zmusiła polskich biskupów do zajęcia się chorymi na celiakię. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Rozpuszczalnik
Janina Banachowska
Przyszła do mnie młoda kobieta z rękami zawiniętymi ręcznikiem. Na twarzy miała pojedyncze kropki (?), plamki (?), jak przy oparzeniach. I rzeczywiście, okazało się, że ręce po grzbietowej stronie dłoni ma silnie poparzone. - Co się stało? - zapytałam. - Nie chciało mi się rozpalić w piecu. Więc na włożone drewno chlusnęłam tak z pół butelki rozpuszczalnika i podpaliłam. Dobrze, że górne i dolne drzwiczki były otwarte, bo jak buchnął płomień, to piec by rozwaliło. Ledwo odskoczyłam zasłaniając twarz rękami. (...)
ŚRODKI UNIJNE
Europejska Strategia Zdrowia
Są pieniądze dla autorów dobrych pomysłów
Żaneta Semprich
Unia Europejska realizuje program Europejska Strategia Zdrowia, drugi w historii Wspólnoty. Obejmuje lata 2008-2013. Komisja corocznie ogłasza konkretny zestaw zadań i środków na jego realizację. Trudno dociec, dlaczego na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia nie pojawiła się dotąd informacja o pracach przewidywanych do wsparcia w 2009 r. Zostały one określone w Decyzji Komisji z 23 lutego br. Osobom głębiej zainteresowanym rekomendujemy polskojęzyczną stronę EUR-lexu. Opisu spodziewanych wniosków i ustalonych procedur należy szukać w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. (...)
ZE ZNAKIEM Q
Roztwór, ale jaki?
Józef Stępień
W praktyce szpitalnej, ale również zakładów opieki zdrowotnej innego typu, a także gabinetów lekarskich i pielęgniarskich, na co dzień wykorzystuje się roztwory różnych substancji. Jedne z nich mają status produktu leczniczego, inne środków dezynfekcyjnych, a jeszcze inne, nie posiadając określonego statusu, wykorzystywane są w celach higienicznych lub żywieniowych. Roztwór, czyli forma płynna określonej substancji, przechowywany jest najczęściej w naczyniu ze szkła lub tworzywa sztucznego wyposażonym w możliwość wielokrotnego zamykania i otwierania. Różnego kształtu, wielkości, koloru i przejrzystości naczynia spotykamy w szafkach, na stolikach, półkach lub parapetach. Ich widok jest tak codzienny i powszechny, że w większości przypadków nie zwracamy wystarczająco uwagi na właściwą ocenę ich jakości. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Podwójny nokaut, czyli chore oszczędności kosztem lekarzy i pacjentów
Marek Derkacz
Gdy w większości krajów rozwiniętych utrzymuje się staż podyplomowy, a nawet wydłuża czas jego trwania, w Polsce - w ramach oszczędności i pod maską hipokryzji, czyli rzekomego dobra młodych lekarzy i ich pacjentów, występuje się z propozycją jego likwidacji. Ministerstwo Zdrowia 27 lutego przedstawiło do konsultacji społecznych założenia do projektu nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Ustaliło też termin zgłaszania uwag - do 6 marca. O dziwo, na internetowej stronie MZ dokument pojawił się jednak dopiero 6 marca... Również samorząd lekarski na zaopiniowanie projektu dostał zaledwie kilka dni. Fakty te nieco zastanawiają (...)
Z DROGI...
Cudotwórcy
Andrzej Musiałowicz
Władze pewnej uczelni będącej właścicielem olbrzymiego i koszmarnie zadłużonego szpitala klinicznego wyraziły niezadowolenie, iż zatrudniony jako strażak i cudotwórca nowy jego dyrektor nie rozwiązał problemu długów i strat w bieżącej działalności w ciągu pierwszych 6 miesięcy pracy. Doprawdy, straszny to musi być nieudacznik, skoro nie zdołał wyciągnąć z kapelusza tych kilkudziesięciu milionów złotych. Wypadałoby zapytać właściciela tego szpitala i setki właścicieli podobnych zakładów w Polsce: co robili przez wszystkie lata, kiedy podlegające ich nadzorowi zakłady nabierały coraz większego przechyłu i zaczynały tonąć? (...)
OKIEM DYREKTORA
Parapodatek
Janusz Atłachowicz
Nikt nie lubi płacić podatków. Ale bez nich nie obejdzie się żadne państwo, więc być muszą. Jednym z parapodatków był "podatek Religi". Był, bo już go nie ma, nie obowiązuje. Panu ministrowi Relidze udało się przekonać posłów, by uchwalili, że towarzystwa odprowadzają 12% z zebranych składek z obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego OC na leczenie. Za 2008 r. zebrało się z tego tytułu ponad 800 mln zł. Według ustawy, środki te miały być przeznaczane na pokrycie kosztów leczenia ofiar wypadków komunikacyjnych. Zasada jak najbardziej słuszna, ba, stosowana w większości państw europejskich. U nas, niestety, się nie przyjęła. (...)
KLINIKA
Szczepienie przeciwko HPV - skuteczna broń w walce z wirusem
Marcin Wełnicki, Karol Tarasiński
Międzynarodową konferencję naukową pod hasłem "Znaczenie szczepień przeciw HPV w profilaktyce raka szyjki macicy i innych nowotworów wywoływanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego" zorganizowało Polskie Towarzystwo Profilaktyki Zakażeń HPV. Wśród uczestników: światowej sławy badaczy wirusa HPV, immunologów, wirusologów, klinicystów i epidemiologów nie zabrakło takich nazwisk, jak Margaret Stanley z Uniwersytetu Cambrigde, Luisa Villa z Ludwig Institute for Cancer Research w Sao Paulo w Brazylii czy Xavier Bosch z hiszpańskiego Institut Catala d'Oncologia IDIBELL w Barcelonie. (...)
Krzysztof Wróblewski
Otyłość w XXI wieku przybiera rozmiary epidemii. Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że obecnie ponad miliard osób na całym świecie ma nadwagę, z czego ponad 300 milionów jest otyłych. Badanie NHANES pokazało, że 61% dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych ma nadwagę lub otyłość. W populacji europejskiej - z ok. 400 milionów osób z nadwagą aż 130 milionów jest otyłych. Epidemiologia ta przekłada się również na populację polską, co pokazało przeprowadzone w 2002 r. badanie NATPOL III plus. W badaniu tym stwierdzono nadwagę u 34% dorosłej populacji, a otyłość niemal u co piątego Polaka (19%). (...)
NAUKA
Nowe wytyczne
Diagnostyka i leczenie zatorowości płucnej
Paweł Traczewski
Nagła śmierć 39-letniego reportera telewizji NBC w Iraku, Davida Blooma, zwróciła uwagę amerykańskiej opinii publicznej na zagrożenie, jakie niesie żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Spowodowana przez nią zatorowość płucna była również przyczyną zgonu lekkoatletki Kamili Skolimowskiej. Poważny społeczny wymiar tej częstej choroby dodatkowo uzasadnia potrzebę optymalnych metod diagnostyczno-terapeutycznych. Na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ), która odpowiada za ponad 90% przypadków zatorowości płucnej (ZP), umiera w krajach Unii Europejskiej ok. 540 tys. osób rocznie. To dwukrotnie więcej niż z powodu raka piersi, raka gruczołu krokowego, wypadków drogowych i zakażeń HIV razem wziętych. Ekstrapolacja wyników opublikowanego w 2007 r. badania VITAE (Venous Thrombo-Embolism Impact Assessment Group in Europe) pozwala sądzić, że w Polsce co roku ok. 57 tys. osób zapada na zakrzepicę żył głębokich (ZŻG), a ok. 37 tys. na ZP. Skutkuje to liczbą 45 tys. zgonów z powodu ŻChZZ rocznie. (...)
Wątroba i jelita: niby osobno, a jednak razem
Martyna Tomczyk
Wątroba, wielofunkcyjny, największy gruczoł układu pokarmowego graniczący z dołu i z tyłu z jelitami - odgrywa niezmiernie ważną rolę w organizmie człowieka. Nie tylko wydziela produkowane przez siebie substancje do przewodu pokarmowego i do krwi, ale także bierze udział w wielu procesach metabolicznych. Spowolnienie czynności fizjologicznych tego narządu wywiera niebezpieczny wpływ na funkcje życiowe całego organizmu i może prowadzić nawet do śmierci. Do głównych przyczyn chorób wątroby zalicza się: niewłaściwe odżywianie, nadużywanie alkoholu, choroby zakaźne, a także choroby autoimmunologiczne, głównie - nieswoiste zapalenie jelit (NZJ). (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Maria Pokorska Lis
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
VIII Ogólnopolski Tydzień Mukowiscydozy - kampania pod patronatem "Służby Zdrowia"
Więcej wiedzieć, lepiej leczyć
Mariusz Kielar
Mukowiscydoza jest nieuleczalną chorobą genetyczną. Szacuje się, że obecnie w Polsce cierpi na nią ok. 1200 osób. Zakłada się przy tym, że dodatkowo ok. 50% chorych nie zostało prawidłowo zdiagnozowanych i w związku z tym nie otrzymuje właściwego leczenia. Postawienie trafnej diagnozy w przypadku tej choroby jest szczególnie istotne, gdyż zmiany w organizmie chorego postępują nieodwracalnie. Niestety, z powodu niedostatecznego poziomu wiedzy, m.in. wśród lekarzy, mukowiscydoza bywa często mylona z alergią, astmą, nietolerancją pokarmową, przede wszystkim ze względu na podobieństwo niektórych objawów. Skutecznym rozwiązaniem problemów z diagnostyką jest wprowadzenie badań przesiewowych noworodków. (...)
NAUKA
Compliance
Halina Pilonis
- Sukces terapeutyczny to nie tylko trafna diagnoza i właściwe leczenie, ale również przekonanie pacjenta do tego, by stosował się do zaleceń lekarskich. Lek działa bowiem tylko wtedy, gdy zostanie zażyty. Tymczasem pacjenci często nie wykupują przepisanych im leków, a ci, którzy zrealizują recepty - zażywają leki niesystematycznie i w dowolnie przez siebie modyfikowany sposób. Większość pacjentów nie stosuje się ściśle do zaleceń lekarskich, w tym - nie przyjmuje systematycznie i w prawidłowych dawkach ordynowanych preparatów. Fundacja na Rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny próbuje przybliżyć rangę tego problemu lekarzom. Toteż "Compliance - współpraca, zgodność, wytrwałość - podstawowy warunek sukcesu terapii" - stało się tematem debaty zorganizowanej przez Fundację na początku kwietnia. Anglojęzyczny termin "compliance" nie ma dobrego polskiego odpowiednika, ale jego sens sprowadza się właśnie do rzetelnego stosowania przez pacjenta zaleconej mu terapii. (...)
KONFERENCJE
Konferencja pod patronatem "Służby Zdrowia", 31 marca 2009 r.
Onkologia 2009
Anna Adamska
Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Europie rośnie, jednocześnie śmiertelność z przyczyn onkologicznych maleje. W 2006 r. odnotowano 2,35 mln nowych zachorowań i 1,2 mln zgonów. Niestety, nie we wszystkich krajach naszego kontynentu rzeczywistość onkologiczna jest taka sama. Naukowcy z Instytutu Karolinska w Sztokholmie alarmują, że mimo rosnących nakładów na onkologię, jej finansowanie pozostaje nadal nieadekwatne do skali problemu. Doktor Romuald Krajewski z Centrum Onkologii w Warszawie naświetlił sytuację Polski na tle innych krajów europejskich, opierając się właśnie na raporcie Instytutu Karolinska. Zestawienie to ukazuje się co 2 lata. Opublikowane w br. zawiera dane zebrane w latach 2003-2006, pochodzące z 28 państw Europy. Uśrednione statystyki oraz porównanie sytuacji onkologicznej poszczególnych krajów opiera się na analizie zachorowań, śmiertelności i przeżywalności chorych na nowotwory. Raport uwzględnia epidemiologię, ocenia też koszty poniesione z tytułu chorób nowotworowych. (...)