Spis treściSZ nr 51–58/2008
z 14 lipca 2008 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2008
PRAWO
Służba zdrowia wobec służb bezpieczeństwa
Małgorzata Solecka
Tymczasowo aresztowany ma mniej praw niż skazany prawomocnym wyrokiem. Najdotkliwiej odczuwa to właśnie przez drastyczne ograniczenie (czasami nawet całkowite) kontaktów z najbliższymi. Więzień ma prawo do regularnych widzeń (chyba, że je straci za karę), może też telefonować z aparatu więziennego. Aresztowany - nie. I nie ma tu znaczenia, do którego aresztu trafimy, gdyż kwestię widzeń i kontaktów między aresztowanymi a "resztą świata" regulują przepisy Kodeksu karnego wykonawczego. (...) Mjr Luiza Sałapa przyznaje, że "zwykły człowiek", który wcześniej nie miał kontaktów z wymiarem sprawiedliwości, w areszcie przeżywa straszliwą traumę, a wszystko, co go spotyka, traktuje jak wymierzone w niego szykany i upokorzenia, mające go doprowadzić do jak najszybszego złamania, czyli przyznania się do winy i współpracy z prokuratorem. I - ma rację! Właśnie temu podporządkowane są bowiem reguły instytucji aresztu. Temu też służy "areszt wydobywczy", kiedy prokuratura składa kolejne wnioski o przedłużenie aresztu tymczasowego w nadziei złamania podejrzanego i zmuszenia go do współpracy. (...)
Jak Sąd Najwyższy interpretuje prawo medyczne
Żaneta Semprich
Tak zwane prawo medyczne, jakie jest, każdy widzi. Luki, sprzeczności między normami zawartymi w różnych aktach, nieporozumienia interpretacyjne nikogo już nie dziwią. Jakoś - a jakoś nie oznacza dobrze - radzą sobie z nim zarówno zarządzający placówkami ochrony zdrowia, jak i sądy. Najbardziej kontrowersyjne sprawy trafiają na wokandę Sądu Najwyższego. Jego wyroki mają walor szczególny: choć skierowane są do tych osób lub zakładów, których rozpatrywana sprawa dotyczy, są na ogół wzorem dla wszystkich sądów niższej instancji. Nic dziwnego zatem, że gdy 19 maja, podczas tzw. Zgromadzenia Ogólnego Sędziów, Sąd Najwyższy podsumował swój ubiegłoroczny dorobek, okazało się, że kilka jego wyroków miało przełomowy wpływ na całe lecznictwo. (...)
O TYM SIĘ MÓWI
Lekarze na olimpiadzie
Halina Pilonis
Na XXIX Letnie Igrzyska Olimpijskie w Pekinie pojedzie wraz z polskimi sportowcami 20 lekarzy, 24 fizjoterapeutów i 3 psychologów. Tę grupę wyłoniono ze 120-osobowego teamu medycznego polskiej kadry sportowej. Lekarze olimpijczyków podkreślają, że to duże wyróżnienie, ale i ciężka praca za niewielkie wynagrodzenie. Liczba lekarzy na igrzyskach zależy od liczby zakwalifikowanych sportowców. Cała ekipa towarzysząca sportowcom to połowa liczby zawodników. W jej skład wchodzą również trenerzy, obsługa techniczna i grupa administracyjna. (...)
Lama na Żoliborzu
Halina Pilonis
Dr Tenzin Jangchub, buddyjski mnich i lekarz praktykujący w Warszawie, nie oczekuje od Polaków radykalnych wystąpień w obronie Tybetu. Chciałby jednak, abyśmy pomogli nakłonić rząd chiński do rozmów ze stroną tybetańską. Dr Jangchub wierzy, że tylko pokojowe rozwiązania mogą przynieść poprawę sytuacji. W historii Tybetu nie ma wojen, bo w naszej tradycji, czerpiącej z religii buddyjskiej, odrzuca się wszelką przemoc - tłumaczy. Mówi o frustracji mieszkańców okupowanego Tybetu, którym Chińczycy obiecywali autonomię, możliwość edukacji, swobody religijne i gospodarcze, przestrzeganie praw człowieka. Jest jednak inaczej. (...)
Lublin otwarty na Azję
Ewa Stępień
Lubelski Uniwersytet Medyczny zabiega o obcokrajowców jak nigdy dotąd. Ostatnio szczególnie o Azjatów. W egzotycznych kontaktach prym wiedzie Wydział Farmaceutyczny uczelni. Jego dziekan prof. Kazimierz Głowniak współpracuje z Tajlandią, Mongolią, Indiami w zakresie poszukiwań i badań nad lekami pochodzenia roślinnego. - Na świecie obserwuje się powrót do badań nad lekami pochodzenia naturalnego (roślinnego, zwierzęcego, mineralnego), wykorzystywanymi do leczenia nowotworów, chorób układu nerwowego, serca, HIV, silnego bólu - mówi prof. Kazimierz Głowniak. - Aż 75% współczesnej populacji świata korzysta z rad znachorów, szamanów, czarowników, lecząc się roślinami. (...)
WYDARZENIA
Mydło i powidło
Aleksandra Gielewska
Mamy wakacyjny projekt ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, a w nim przyjęte głosami posłów PO ostatnie niby-rządowe poprawki do poprzedniej, niby-rządowej wersji projektu. Doszło więc do historycznego kompromisu - pomiędzy częścią polityków PO i tą samą częścią polityków PO. Ich wspólny dorobek intelektualny w postaci ujednoliconego projektu ustawy zawisł pod adresem:
www.tinyurl.com/5kbtcl. (...)
Prace nad ustawą o zozach bez opozycji i strony społecznej
Brak profesjonalizmu, czy interes polityczny?
Aleksandra Kurowska
Projekt ustawy o zozach, nad którym po 7 posiedzeniach sejmowa podkomisja nadzwyczajna zakończyła trzymiesięczne prace, trafi teraz pod obrady Komisji Zdrowia. Ostatnie posiedzenia podkomisji odbywały się już bez udziału opozycji oraz przedstawicieli strony społecznej. Posłowie opozycji, stanowiący mniejszość, demonstracyjnie opuszczali kolejne posiedzenia - ich głos nie był brany pod uwagę. Stawia to pod znakiem zapytania zarówno dorobek podkomisji, jak i możliwość konsensu w toku dalszych prac. Konflikt w sprawie przekształceń zozów, ich komercjalizacji/prywatyzacji stał się nawet tematem specjalnego spotkania koalicjantów. Mediacji między skłóconymi stronami miał się podjąć marszałek Sejmu, do którego trafiły skargi na autokratyczne prowadzenie obrad przez przedstawicieli PO. (...)
LPR rozwinie skrzydła
Jan Osiecki
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe dostanie obiecywane od lat nowe maszyny. Minister zdrowia Ewa Kopacz podpisała umowę z francusko-niemieckim konsorcjum Eurocopter na zakup 23 śmigłowców ratunkowych EC-135 i symulatora. - Pierwsze maszyny trafią do nas za 14 miesięcy, a ostatnie - w grudniu 2010 r. - informuje Robert Gałązkowski, rzecznik prasowy LPR. - To oznacza, że unikniemy kompromitującego Polskę zamknięcia naszych baz z powodu niespełnienia unijnych norm dotyczących śmigłowców używanych w ratownictwie medycznym. O kontrakt walczyły dwie firmy: włoska Agusta oraz Eurocopter. W październiku zeszłego roku została wybrana oferta Eurocoptera, ale Agusta wystąpiła o unieważnienie przetargu. Włosi twierdzili, że zwycięska maszyna nie spełnia kryteriów opisanych w specyfikacji wymagań stawianych przez resort zdrowia. Ostatecznie sąd, prawomocnym wyrokiem, odrzucił jej skargi. (...)
Polska na 26. miejscu w rankingu opieki kardiologicznej
Według tzw. Europejskiego Indeksu Konsumenckiego, po raz pierwszy prezentującego ocenę opieki kardiologicznej w 29 państwach europejskich, Polska zajęła 3. miejsce od końca. Na pierwszych miejscach znalazły się Luksemburg, Francja, Norwegia i Szwajcaria. Indeks porównuje systemy ochrony zdrowia wyłącznie z punktu widzenia konsumenta. Zdaniem dyrektora Euro Consumer Heart Index dr Arne Björnberg, Polska przywiązuje wielką wagę do opieki kardiologicznej i ma dobre wyniki w leczeniu zawałów serca, jednak ma kłopoty ze zgromadzeniem potrzebnych danych badawczych, stąd polski system opieki kardiologicznej może być w lepszej kondycji niż wynika to z indeksu. (...)
Czekając na nową ustawę o samorządzie lekarskim
MZ nie ma projektu, PO blokuje nowelę PiS
Halina Pilonis
Projekt nowej ustawy o samorządzie lekarskim, obiecany na czerwiec przez Ministerstwo Zdrowia, nie pojawił się. Tymczasem posłowie PO zablokowali prace nad projektem nowelizacji przygotowanym przez PiS. Naczelna Rada Lekarska się niecierpliwi. - Mieliśmy na stanowisku wiceministra zdrowia swojego przedstawiciela, sądziliśmy więc, że zadba o nasze interesy - mówi Krzysztof Makuch z NRL. Tymczasem rząd projektu nie przygotował, ale - jak poinformował wiceminister Marek Twardowski - wpisał to do swojego planu pracy na przyszłe półrocze. Gotowy jest natomiast projekt nowelizacji ustawy przygotowany przez PiS we współpracy z NRL. Wniosek formalny posłów PO o zakończenie dyskusji i odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu przerwał niespełna godzinną pracę sejmowej Komisji Zdrowia nad jego zapisami (...)
Przeszczepy polityczne
Jan Osiecki
Od roku liczba przeszczepów w Polsce utrzymuje się na dramatycznie niskim poziomie. Spadki zaczęły się po zatrzymaniu przez CBA doktora Mirosława G. i konferencji prasowej Zbigniewa Ziobry i Mariusza Kamińskiego, podczas której ówczesny minister sprawiedliwości oświadczył: "Już nikt nigdy przez tego pana życia pozbawiony nie będzie". W 2007 r. wykonano o 45% przeszczepów mniej niż rok wcześniej. "Biorąc pod uwagę, że przeszczepianie narządów wykonywane jest w Polsce od ponad 40 lat, a polscy transplantolodzy należą do światowej czołówki w tej dziedzinie, i że jest to potrzebna, skuteczna i bezpieczna metoda leczenia stanowiąca dla wielu pacjentów jedyną szansę przedłużenia życia, Sejm zwraca się do społeczeństwa o powszechną akceptację tej metody leczenia" - jednogłośnie oświadczyli posłowie. Równocześnie zwrócili się do władz rządowych i samorządowych wszystkich szczebli o moralne wsparcie i pomoc materialną w akcjach o charakterze edukacyjnym dotyczących przeszczepiania narządów, komórek, tkanek i szpiku. (...)
Nie biorę, chcę normalnie zarabiać
Marek Naumiuk
100 spotów reklamujących akcję "Nie biorę, chcę normalnie zarabiać" wyemitowano w czerwcu na antenie komercyjnych stacji telewizyjnych. Kolejną odsłonę kampanii promocyjnej zaplanowano na wrzesień w ogólnopolskim "Dzienniku". Fundacja "Nie biorę, chcę normalnie zarabiać" powstała w czerwcu 2007 r. Wywodzi się ze spontanicznej akcji młodych lekarzy, podjętej kilka miesięcy wcześniej. Jej celem jest aktywizacja środowiska w promowaniu przejrzystości i zachowań antykorupcyjnych oraz poprawa warunków pracy lekarzy. (...)
Kraków daje przykład. Kto następny?
Ratownicy na rowerach
Marcin Mikos
Specjalnie przeszkoleni ratownicy, na rowerach wyposażonych w sprzęt medyczny, od tego lata stale patrolują najczęściej uczęszczane przez turystów szlaki krakowskiej Starówki. Już w pierwszych dniach działalności udzielili pomocy kilkunastu osobom. Do rowerowego przedsięwzięcia, nowego projektu Grupy R2 (Rescue Rider), 30 wolontariuszy przygotowywało się od ponad pół roku, uczestnicząc w cotygodniowych teoretycznych i praktycznych zajęciach z pierwszej pomocy. Nad przebiegiem szkolenia czuwała rada naukowa, której przewodniczył anestezjolog prof. Ryszard Gajdosz. - Naszym celem jest szybkie rozpoczęcie resuscytacji i przygotowanie osoby poszkodowanej do przejęcia przez zespół pogotowia ratunkowego - wyjaśnia Marek Maślanka, prezes Fundacji R2. (...)
Kielce inwestują w nieswoje szpitale
Beata Alukiewicz
W Kielcach nie ma już miejskiej, publicznej służby zdrowia. W NZOZ-y zostały przekształcone wszystkie przychodnie rejonowe i specjalistyczne oraz szpital. A mimo to miasto inwestuje w szpitale, które znajdują się na terenie Kielc. W maju prezydent Kielc Wojciech Lubawski, za zgodą radnych, podjął dwie decyzje: o przekazaniu 250 tys. zł na wyposażenie Oddziału Chirurgii, Urologii i Traumatologii Szpitala Dziecięcego oraz 400 tys. na aparaturę dla Świętokrzyskiego Centrum Onkologii. - Nie jest istotne, że ŚCO czy Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy są placówkami wojewódzkimi, a ich organem założycielskim jest Urząd Marszałkowski - mówi prezydent Lubawski. - Dla mnie to także szpitale miejskie, bo tu leczą się kieleckie dzieci i wszyscy kielczanie cierpiący na nowotwory. I dlatego, jeżeli w jakikolwiek sposób mogę te placówki wspomóc, to wspomagam. (...)
Zdrowie migrantów w sieci
Marcin Mikos
Ruszył nowy portal internetowy poświęcony problematyce ochrony zdrowia migrantów i mniejszości narodowych w Polsce. Celem międzynarodowego projektu "Mighealthnet" jest stworzenie aktywnej bazy informacji, która pozwoli na współpracę osób i instytucji zajmujących się opieką zdrowotną dla migrantów w różnych krajach. Międzynarodowy projekt koordynuje Akademia Medyczna w Atenach oraz unijny dyrektoriat ds. zdrowia publicznego DG SANCO. W skład konsorcjum partnerskiego wchodzą akademickie i badawcze instytucje z 17 krajów europejskich. Do tego grona dołączyła Polska. - Projekt ma gromadzić dane i naukowe opracowania oraz ułatwiać dostęp do wirtualnej sieci ekspertów. Ma też propagować dobre rozwiązania organizacyjne, pokazywać efektywne działania w zakresie prewencji chorób i promocji zdrowia oraz inne przykłady tzw. dobrej praktyki - mówi dr Barbara Niedźwiedzka z Instytutu Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, koordynator bazy w Polsce. (...)
Z iście amerykańskim rozmachem zaprezentowano polskim lekarzom najnowszy The Merk Manual
Wielka księga medycyny
Tomasz Kobosz
Wieczorna gala w uroczyście zaaranżowanych wnętrzach Politechniki Warszawskiej, imponująca inscenizacja i scenariusz spotkania, udział w nim luminarzy nauk medycznych, VIP-ów, dziennikarzy - tak niebanalnie i z iście amerykańskim rozmachem pokazano polskim lekarzom najnowsze wydanie The Merk Manual. Prezentacje podręcznika z telebimu i ze sceny każdy uczestnik gali mógł zweryfikować, korzystając z otrzymanego egzemplarza. The Merc Manual - Podręcznik Diagnostyki i Terapii - to jedno z najobszerniejszych źródeł wiedzy medycznej. Obejmuje wszystkie zagadnienia istotne w codziennej praktyce lekarskiej: od farmakologii, przez toksykologię, wszystkie podstawowe dziedziny medycyny aż po suplementy diety i... medycynę alternatywną. Trzecie polskojęzyczne wydanie tej liczącej ponad 3600 stron (sic!) książki trafiło już do rąk polskich lekarzy. Jest tłumaczeniem osiemnastego wydania anglojęzycznego z 2006 r. (...)
FELIETONY
Klucz francuski
Andrzej Sośnierz
Prywatyzacja w służbie zdrowia - to ostatnio dyżurny temat wypowiedzi polityków, związkowców, publicystów. Problematyka ta nabrała szczególnego zabarwienia po nieszczęsnej wypowiedzi byłej posłanki Sawickiej, supereksperta od spraw służby zdrowia. I choć jej treść i formę trzeba zakwalifikować do kategorii wieści z magla, to jednak przez wszystkich uczestników sceny politycznej została potraktowana bardzo poważnie. A stąd wynikają groźne konsekwencje. (...)
PANOPTICUM
Holterek
Marek Wójtowicz
Szefowa "SZ" poprosiła, żebym wyjaśnił, dlaczego nie kieruję już Mazowieckim Oddziałem NFZ. Odpowiedź jest prosta: 25 czerwca oddziałowy faks "wypluł" pismo, którym prezes NFZ cofnął mi tzw. powierzenie obowiązków dyrektora MOW NFZ. Ta forma rozwiązania stosunku pracy nie wymaga uzasadnienia... i niech tak pozostanie. Mam satysfakcję, że kierowałem największym oddziałem Funduszu, poznałem specyfikę mazowieckiego rynku, uporządkowałem wiele spraw i pozyskałem szacunek mazowieckich menedżerów. (...)
TYLKO FAKTY
Kontrowersyjny NOTES
Marek Nowicki
Lekarze od dawna zastanawiali się, jak wykonać operację bez rozcinania powłok skórnych? No i właśnie dostali odpowiedź: Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery (NOTES). Rurę wprowadza się przez gardło, pochwę, cewkę moczową lub odbyt. Jednym kanałem przez naturalne otwory ciała. Żadnych blizn. Wymarzony zabieg dla pacjentek podrasowanych kwasem hialuronowym i silikonem: można pokazywać brzuszek na plaży. No i, oczywiście, uraz operacyjny mniejszy - mniej wydziela się cytokin prozapalnych. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Sianokosy
Janina Banachowska
No, i mamy lato. Zgłosił się pacjent, który ostrząc kosę przejechał po ostrzu nie osełką, ale ręką. Obrzydliwa rana dłoni, płatowa, nadająca się tylko do zeszycia. Rany po kosach i sierpach goją się paskudnie. Nie dość, że się ślimaczą, to jeszcze długo boli. Postanowiłam wysłać go na oddział ratunkowy, który dzięki Bogu nie strajkuje. -Trzeba to zeszyć - oznajmiłam. - No, to szyjmy - zgodził się chłop. - Ale nie u mnie, tylko w szpitalu. - Do szpitala nie pojadę - oświadczył stanowczo. - Ale ja nie mam takich nici - mówię. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Z DROGI...
Jak zwykle?
Andrzej Musiałowicz
Czy prawdą jest, że na wprowadzeniu JGP szpitale stracą miliony, bo nie uda się poprawnie zakwalifikować do JGP kosztownych działań, czy też odwrotnie - nowy system finansowania spowoduje efekt bardzo pozytywny? Znam wielu dyrektorów prezentujących obydwa skrajne poglądy, a każdy z nich z jednakową pasją przedstawia swoje racje. Moimi rozmówcami nie byli zaś przypadkowi ludzie, rzuceni na dyrektorskie stołki przez kolejne rozdania partyjne, lecz sprawdzeni i doświadczeni menedżerowie, od lat funkcjonujący w systemie opieki zdrowotnej. (...)
OKIEM DYREKTORA
Gorzkie żale
Janusz Atłachowicz
Mamy nowego wiceministra zdrowia. Dobrze, że wyszedł, a może przyszedł ze szpitalnictwa, i to ze szpitala powiatowego. Może to szansa na dookreślenie roli szpitala pierwszego rzutu w permanentnie reformowanym systemie ochrony zdrowia? W końcu - ilościowo jest tych szpitali najwięcej w kraju. Szpitalnictwo konsumuje też największą część budżetu na ochronę zdrowia. Czy zasadnie? To już rzecz do dyskusji. Ale czy w Polsce podstawowa opieka zdrowotna i specjalistyka ambulatoryjna wypełniają role, które dla nich przewidziano w założeniach reformy z 1999 r.? (...)
KLINIKA
Nowe trendy, nowe możliwości
Leczenie uzupełniające raka piersi
Maria Górnaś
Białko SATB1 stymuluje geny odpowiedzialne za rozmnażanie się komórek nowotworu i hamuje te, które są odpowiedzialne za zwolnienie tego procesu. W warunkach prawidłowych komórki rosną obok siebie, tworząc regularne warstwy. Cechą nowotworzenia jest zaburzenie tego procesu: komórki raka, wymknąwszy się spod kontroli organizmu, rosną w sposób nieuporządkowany. Zespół z Berkeley zaobserwował, że nadmiar białka SATB1 jest, między innymi, odpowiedzialny za ten właśnie chaotyczny rozrost i powstawanie przerzutów. Wcześniej, już w 2002 r., stwierdzono, że białko to ma swój udział w mechanizmach kierujących apoptozą. (...)
Prediabetes
Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska
Stanem przedcukrzycowym - prediabetes - nazywamy stan pośredni pomiędzy normą a zaburzeniami gospodarki węglowodanowej spełniającymi kryteria umożliwiające rozpoznanie cukrzycy. Prediabetes stanowi swoistego rodzaju sygnał ostrzegawczy, będący czynnikiem predysponującym do rozwoju cukrzycy. Odpowiednio wczesne rozpoznanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej, już na ich wstępnym etapie, może zapobiec zachorowaniu na cukrzycę w przyszłości lub opóźnić jej wystąpienie. (...)
NAUKA
Wyniki badania ADVANCE (Action in Diabetes and Vascular Disease)
Zaawansowane leczenie cukrzycy - skuteczne i bezpieczne!
Marcin Wełnicki
Wyniki badania ADVANCE ogłoszono podczas kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA - Amercian Diabetes Association) w San Francisco w czerwcu tego roku. W Polsce, na specjalnie zorganizowanej konferencji, przedstawiał je prof. Jacek Sieradzki, koordynator badania ADVANCE w Polsce. Intensywne leczenie cukrzycy typu 2 pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań tej choroby o 10%, częstość występowania przewlekłej choroby nerek o 21%, a występowanie białkomoczu - nawet o 30% w porównaniu z pacjentami leczonymi standardowo - mówił prof. J. Sieradzki. Analizy sugerują ponadto, że w dłuższej obserwacji liczba zgonów związanych z naczyniowymi powikłaniami cukrzycy typu 2 może zmaleć nawet o 12%. W grupie pacjentów leczonych intensywnie częściej obserwowano epizody hipoglikemii, rzadko jednak wymagały one interwencji lekarskiej. Przyrost masy ciała, choć istotny statystycznie w porównaniu do grupy kontrolnej, w ciągu 5 lat wynosił jedynie około 0,75 kg. Trzeba zaznaczyć, że zarówno w kwestii częstości występowania hipoglikemii, jak i przyrostu masy ciała, obserwujemy istotny postęp w porównaniu np. do wyników badania UK PDS, przeprowadzonego w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku - podkreśla profesor Sieradzki. (...)
Bakteriemia związana z myciem zębów
Marcin Wełnicki
Naukowcy z Carolina's Medical Center z Charlotte oraz z bostońskiego The Forsyth Institute przeprowadzili randomizowane badanie z podwójną ślepą próbą, kontrolowane placebo, dotyczące bakteriemii związanej z pojedynczą ekstrakcją zęba oraz z codzienną higieną jamy ustnej. 290 osób losowo podzielono na trzy grupy. W jednej badani myli po prostu zęby. W pozostałych dwóch u wszystkich pacjentów wykonano ekstrakcję zęba po wcześniejszym podaniu amoksycyliny lub identycznie wyglądającego placebo. Przed zabiegiem, podczas ekstrakcji zęba lub w czasie mycia zębów oraz po zakończeniu zabiegu wykonano posiew krwi. Z pobranych materiałów wyhodowano 98 szczepów bakterii, z czego 23% szczepów w grupie szczotkujących zęby, 33% - w grupie poddanych ekstrakcji po wcześniejszym podaniu antybiotyku oraz 60% w grupie poddanych ekstrakcji po wcześniejszym podaniu placebo. Badanie potwierdza słuszność stosowania amoksycyliny w ramach prewencji bakteryjnego zapalenia wsierdzia. Podanie antybiotyku w sposób statystycznie istotny w porównaniu do placebo zredukowało ilość potencjalnie niebezpiecznych szczepów bakteryjnych we krwi osób poddanych zabiegom stomatologicznym. Jednocześnie okazuje się, że przejściowa bakteriemia związana z codziennym myciem zębów również może być niebezpieczna. (...)
Identyfikacja komórek nowotworowych w nasieniu za pomocą OCT3/4
Anna Adamska
Nowotwory jąder stanowią 0,5-1% wszystkich nowotworów u mężczyzn, ale aż 95% rozpoznanych przypadków wykazuje cechy złośliwości. Największa grupa (95%) to złośliwe nowotwory germinalne jąder - germinal cell tumor - GCT. Przedinwazyjną postacią GCT jest wewnątrzkanalikowy rak jądra z komórek płciowych - CIS (carcinoma in situ). Obecnie diagnostyka nowotworów jąder opiera się na badaniach obrazowych oraz badaniach biochemicznych krwi (hormony płciowe, AFP, LDH, bHCG). Naukowcy z University Medical Center w Rotterdamie zwrócili uwagę, że CIS rozwija się wewnątrz kanalików nasiennych, a jego komórki złuszczają się i przedostają do nasienia. W celu ich identyfikacji zastosowali immunohistochemiczny marker o wysokiej specyficzności - OCT3/4. W poszukiwaniu nieinwazyjnej metody wykrywania CIS naukowcy przebadali nasienie 41 mężczyzn. Do badania włączono pacjentów z grupy ryzyka CIS. Wskazaniem do kwalifikacji była niejednoznaczna zmiana w jądrze stwierdzona w USG, nowotwór jądra w przeszłości lub mikrozwapnienia w obu jądrach. Identyfikacja komórek nowotworowych za pomocą OCT3/4 dała zachęcające wyniki. (...)
Zbędna cystektomia
Anna Adamska
Zachorowalność na raka pęcherza moczowego w Polsce jest różna w zależności od płci. W statystykach dotyczących mężczyzn rak pęcherza moczowego zajmuje 3. miejsce, zaraz za rakiem płuc i prostaty. Natomiast u kobiet znajduje się poza pierwszą dziesiątką najczęstszych nowotworów. Rozpoznanie raka pęcherza moczowego naciekającego mięśniówkę skłania lekarza do podjęcia leczenia skojarzonego: chemioterapii neoadjuwantowej i cystektomii. Badanie naukowców z Nowego Jorku sugeruje jednak, że radykalne wycięcie pęcherza moczowego w niektórych przypadkach może okazać się zbędne. Analizie prospektywnej poddano losy 63 pacjentów, którzy po wstępnej chemioterapii z powodu raka pęcherza moczowego naciekającego mięśniówkę odmówili wykonania zaplanowanej cystektomii. Pacjenci rezygnowali z radykalnego zabiegu z powodu całkowitej odpowiedzi klinicznej na leczenie cisplatyną. Średni czas obserwacji chorych wynosił 86 miesięcy i u wszystkich pacjentów był dłuższy niż 5 lat. (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Grzegorz Napiórkowski
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
Leki biopodobne - nowe wyzwanie dla medycyny
Grażyna Mickiewicz
Wyzwaniom, jakie stoją przed medycyną w obliczu ekspansji leków biopodobnych, poświęcona była konferencja zorganizowana przez "Służbę Zdrowia", w której wzięli udział m.in.: prof. Andrzej Członkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Farmakologii Klinicznej i Terapii i krajowy konsultant ds. farmakologii klinicznej, prof. Andrzej Więcek - prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, dr Janusz Meder - prezes Polskiej Unii Onkologii, prof. Michał Nowicki - kierownik Kliniki Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, dr Jerzy Gryglewicz - dyrektor Instytutu Reumatologii w Warszawie oraz poseł Bolesław Piecha - przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia. Lek biologiczny, według European Medicines Agency (EMEA) to lek, którego substancja czynna jest wytwarzana przez organizmy żywe lub pochodzi z organizmu żywego. Z kolei lek biopodobny to taki, którego substancja czynna jest podobna do jednego z referencyjnych leków biologicznych, przy czym ze względu na złożoność metody jej wytwarzania, substancja czynna może się nieznacznie różnić w leku referencyjnym i biopodobnym. Rodzi to szereg wątpliwości co do zastępowania (substytucji) leków oryginalnych odtwórczymi, stąd burzliwe dyskusje dotyczące możliwości zamiany m.in. insulin. (...)
Wielkie problemy maleńkich serc
Mariusz Kielar
Na najtrudniejsze pytania współczesnej kardiochirurgii i kardiologii dziecięcej starali się odpowiedzieć eksperci krajowi oraz najwybitniejsi uczeni i klinicyści z zagranicy podczas I Krakowskich Warsztatów Naukowych "Wrodzone wady serca" (14-16 czerwca). Organizatorem tego pionierskiego w skali kraju spotkania był prof. Janusz Skalski, kierownik Kliniki Kardiochirurgii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. Zespół niedorozwoju lewego serca (HLHS) polega na niedostatecznym wykształceniu się struktur lewej połowy serca, przez co nie jest ono w stanie pompować tyle krwi, ile organizmowi potrzeba. Na wadę tę składa się kilka defektów. Po pierwsze, brak lewej komory (lub jej niedorozwój). Po drugie, zwężenie lub zarośnięcie zastawki dwudzielnej, co utrudnia albo uniemożliwia przepływ krwi z lewego przedsionka do lewej komory. W skrajnych przypadkach zwężenie to przybiera postać atrezji, czyli zupełnego zamknięcia zastawki. Po trzecie, występuje zwężenie lub zarośnięcie zastawki aorty, niedorozwój aorty wstępującej i zwężenie łuku aorty. (...)
Evidence-based journalism
Rzetelność mediów a medycyna i zdrowie
Mariusz Kielar
Wiarygodne informowanie o sprawach związanych ze zdrowiem społeczeństwa może wspierać społeczne zaufanie do współczesnej medycyny. Aby w codziennej pracy dziennikarskiej i redakcyjnej oddawać prawdziwe oblicze sztuki leczenia, dochowując przy tym wierności standardom dziennikarskiej rzetelności, trzeba przede wszystkim chcieć i umieć dotrzymywać kroku wszystkiemu, czym żyje medycyna. To znaczy wsłuchiwać się w jej puls, dostrzegać wczesne symptomy zmian. I starać się zrozumieć, jaka jest dzisiaj i jaka będzie jutro. A to niełatwa sztuka. Pionierskie warsztaty dla dziennikarzy medycznych zorganizowała pod koniec maja Wiedeńska Szkoła Badań Klinicznych (Vienna School Of Clinical Research, VSCR). Kurs dotyczył praktycznych aplikacji zasad EBM/HTA i farmakoekonomiki w procesie wyznaczania priorytetów i podejmowania decyzji w opiece zdrowotnej. (...)
Konferencja "Postępy w diagnostyce rezonansu magnetycznego"
Pierwszy w Polsce 32-kanałowy system MR
Michał Rutkowski
Pokaz pracy nowoczesnego mobilnego systemu 32-kanałowego rezonansu magnetycznego, opartego o aparat Siemens Symphony 1.5T, był główną atrakcją warszawskiej konferencji "Postępy w diagnostyce rezonansu magnetycznego". Badanie transmitowano do sali wykładowej ze specjalnej naczepy zaparkowanej przed Centrum Dydaktycznym WUM, w której zainstalowano pierwszy w Polsce Tomograf MR 1.5T AVANTO SQ T-Class Tim [76x32], wyposażony m.in. w 32-kanałowe cewki odbiorcze, które znacznie poprawiają jakość i szybkość obrazowania. (...)
Gastroenterolodzy spotkali się w Gdańsku
Jolanta Gromadzka-Anzelewicz
Blisko 1500 lekarzy z całej Polski, nie licząc gości z Ukrainy, Francji, Stanów Zjednoczonych oraz Izraela, uczestniczyło w XIII Kongresie Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego, który odbył się w Gdańsku. Obok gastroenterologów zasiedli pediatrzy i chirurdzy zajmujący się przewodem pokarmowym. I choć taka liczba uczestników na nikim nie robi już wrażenia (w dorocznym kongresie Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej ASCO rejestruje się 33 tys. medyków), to gdański kongres był liczącym się wydarzeniem naukowym. - Program rzeczywiście był bogaty - przyznaje prof. dr hab. Marian Smoczyński, szef Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii AMG, organizator i zarazem przewodniczący komitetu naukowego kongresu. - Dziewiętnaście sesji plenarnych, czternaście plakatowych, cztery firmowe - wylicza profesor. Hitem kongresu były warsztaty: poświęcone problemom żywienia (m.in. niedożywienia pacjentów w szpitalach) oraz endoskopowe. (...)
Debata "Kierunki usprawnienia opieki stomatologicznej w Polsce"
Aby zęby zdrowe były
Tomasz Korkosz
Promocja zdrowia jamy ustnej może znacznie zredukować koszty wynikające z konieczności leczenia schorzeń ogólnych. Zdrowie jamy ustnej jest wyznacznikiem zdrowia ogólnego i jakości życia, ma istotny wpływ na dobrobyt i ekonomię państw. Opieka stomatologiczna jest tą dziedziną medycyny, w której bardzo dużo można osiągnąć poprzez proste działania prozdrowotne i profilaktyczne. Skoro można uniknąć wydatkowania środków publicznych na późniejsze kosztowne leczenie tych schorzeń, zaniedbania w zakresie profilaktyki można uznać wręcz za niegospodarność. Problemy zdrowia jamy ustnej zaprezentowano podczas ostatniego Światowego Zgromadzenia Zdrowia. W raporcie z sesji podkreślono, że leczenie schorzeń jamy ustnej jest czwartym najbardziej kosztownym problemem leczniczym. W wielu częściach świata alarmująco nasila się zachorowalność na schorzenia jamy ustnej. Dotyczy to nie tylko próchnicy zębów, ale również innych chorób, w tym onkologicznych. (...)
Nowe perspektywy leczenia chorób wątroby
Mariusz Kielar
Wiedzą na temat pionierskich badań w zakresie farmakologii doświadczalnej wątroby podzielił się z krakowskimi lekarzami prof. Albrecht Wendel z Uniwersytetu Konstanz w Niemczech. Organizatorem spotkania była krakowska Fundacja Jagiellońskie Centrum Badań Medycznych (JMRC). Prof. Wendel jest światowej sławy uczonym, odkrywcą peroksydazy glutationowej i syntetycznych związków naśladujących jej aktywność oraz uznanym w środowisku międzynarodowym pionierem badań w zakresie farmakologii doświadczalnej wątroby. Opracował unikatowe modele eksperymentalne uszkodzeń wątroby, jest także autorem pionierskich koncepcji w zakresie leczenia schorzeń tego narządu. W wykładzie prof. Wendel skoncentrował się na omówieniu podstawowych mechanizmów uszkodzenia wątroby zależnie od szlaku galaktozaminy, endotoksyn bakteryjnych, TNF-a oraz limfocytów T. (...)
Sympozjum "Akademia geriatryczna"
Uwaga na seniorów!
Magdalena Orlicz-Benedycka
Definicja ONZ mówi o wieku podeszłym w odniesieniu do osób po 65. r.ż. Dawniej uważano, że opieka geriatryczna powinna objąć osoby po 55. r.ż., później przesunięto tę granicę do 60, a ostatnio do 65 lat. Wśród seniorów rozróżnia się młodych starszych (65-75 lat), starszych starszych (powyżej 75 lat) oraz stulatków i powyżej. Tylko tych ostatnich żyje w Polsce ponad 1500. A geriatrów mamy około... 40. - W oddziałach specjalistycznych leżą chorzy w różnym wieku. Osoby w podeszłym wieku wymagają zaś nieco innej, bardziej wzmożonej opieki, innego doboru i dawkowania leków. Narastającym problemem jest też brak opieki rodzinnej nad chorym po wyjściu ze szpitala - podkreślał prof. Andrzej Steciwko podczas sympozjum naukowego "Akademia geriatryczna", zorganizowanego we Wrocławiu pod patronatem Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. (...)
Ujarzmianie cukrzycy
Elżbieta Borek
W maju przeprowadzono w Polsce operację przeszczepienia do wątroby wysepek Langerhansa. Czy jest to przyszłość w walce z cukrzycą? - Na razie na pewno nie - mówił prof. Jacek Sieradzki, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ podczas konferencji poświęconej cukrzycy i otyłości. - Dla jednego biorcy potrzebni są trzej dawcy, a sprawność przeszczepionych wysepek po jakimś czasie maleje, nie jest to więc rozwiązanie odpowiadające skali potrzeb. Przeszczepy trzustki też są, niestety, metodą mało skuteczną. Trzustka jest narządem delikatnym i przeszczep często jest odrzucany. Na świecie wykonano kilka tysięcy przeszczepów trzustki i metoda ta nigdy nie będzie stosowana powszechnie. Tymczasem cukrzyca dotyczy już 4% ludności, na świecie choruje na nią 180 mln ludzi, a w 2030 r. może dotykać nawet 400 mln osób. Zważywszy, że choroba powoduje uszkodzenie wielu narządów, to prognozy nie napawają optymizmem. Wraz ze wzrostem liczby chorych koszty leczenia cukrzycy, jak i jej powikłań, będą stanowić coraz większy procent nakładów na opiekę zdrowotną. (...)
Studenckie Towarzystwo Onkologiczne dokształca przyszłych lekarzy
Marcin Wełnicki
Rozdźwięk pomiędzy możliwościami polskiej onkologii a skalą ich wykorzystania jest nadal niepokojący, nie tylko w relacjach pacjent - służba zdrowia. Wiele do życzenia pozostawia również poziom nauczania onkologii na studiach medycznych. Grupa przyszłych lekarzy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego postanowiła skończyć z narzekaniem i wyjść poza hermetyczne środowisko studenckich kół naukowych. Z inicjatywy Katarzyny Pogody, obecnie lekarza stażysty, powstało Studenckie Towarzystwo Onkologiczne (STO - www.sto.edu.pl). Celem działalności towarzystwa jest przede wszystkim edukacja studentów medycyny. Działacze STO zorganizowali w ostatnich latach już 3 konferencje naukowe dla młodszych kolegów: "Onkologia w pigułce", "Pomóż się ocalić" oraz "Palące problemy onkologii". Zaproszeni specjaliści prowadzili wykłady i warsztaty pomagając studentom zrozumieć i opanować zagadnienia, które powinny być jasne dla każdego lekarza. Działalność towarzystwa wykracza jednak poza mury uniwersytetów medycznych. W Warszawie STO zorganizowało już dwukrotnie spotkania ze studentami UW, kolejno z wydziału biologii i psychologii. - Staraliśmy się dostosować formę przekazu do specyfiki kierunku i zainteresowań naszych słuchaczy - zaznacza Szymon Grzywacz, koordynator sekcji ds. promocji zdrowia. (...)
SM - choroba dyskryminująca
Elżbieta Borek
Zaledwie 2% spośród 60 tys. Polaków chorych na stwardnienie rozsiane (SM) ma dostęp do leczenia nowoczesnymi lekami immunomodulującymi, refundowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Co gorsza, od 1 stycznia br. NFZ zmniejszył zakres świadczeń dla tej grupy chorych, rezygnując z refundacji octanu glatirameru, jednego z czterech leków stosowanych w leczeniu SM. Glatiramer przyjmowało w Polsce 210 pacjentów. Terapia tych osób, trwająca 2 lata, zostanie dokończona, ale po tym okresie będą zmuszone przejść na leczenie interferonem. Tymczasem, jak twierdzą specjaliści, nie w każdej sytuacji i nie u każdego chorego można te leki stosować zamiennie; np. chorzy z silnymi objawami depresyjnymi nie mogą brać interferonu. Od nowego roku nie mają wyboru. Wycofanie octanu glatirameru nastąpiło na skutek opinii wydanej przez radę konsultacyjną AOTM, która uznała, że nie ma dostatecznych dowodów na skuteczność medyczną leku, uzasadniającą ponoszenie wydatków nań z pieniędzy publicznych. (...)
Między stanem zapalnym a miażdżycą
Mariusz Kielar
O skomplikowanych i zarazem fascynujących zależnościach pomiędzy komórkami stanu zapalnego i blaszkami miażdżycowymi opowiadała w Krakowie prof. Cherry Wainwright, wykładowca farmakologii układu krążenia w School of Pharmacy and Life Sciences Robert Gordon University w Szkocji. Organizatorem wykładu była Fundacja Jagiellońskie Centrum Badań Medycznych w Krakowie. Prof. Wainwright rozpoczęła prezentację od omówienia różnic występujących pomiędzy stabilną i niestabilną blaszką miażdżycową oraz wyjaśnienia, w jaki sposób proces zapalny przyczynia się do pęknięcia blaszki miażdżycowej zlokalizowanej w naczyniu krwionośnym. Miało to na celu m. in. wytłumaczenie szczegółowych mechanizmów regulacji stanu zapalnego przez tzw. receptory proteaz (protease-activated receptors, PAR), wywierających pro-/ i przeciwzapalny wpływ na adhezję komórek zapalnych w tętnicach aterosklerotycznych. Przy tej okazji sporo uwagi poświęciła procesowi tzw. chlorowania lipidów. - Z naszych badań wynika, że hamowanie procesów chlorowania lipidów może ograniczać rozwój miażdżycy - podkreślała prof. Wainwright. (...)
Pierwotne złośliwe nowotwory kości nie muszą oznaczać kalectwa
Paweł Traczewski
Europejskie Stowarzyszenie Chirurgii Nowotworów Układu Mięśniowo-Szkieletowego (EMSOS) jest platformą współdziałania chirurgów onkologicznych, onkologów, ortopedów oraz chirurgów specjalizujących się w zabiegach narządowych. Okazją do wymiany doświadczeń i przedstawienia najnowszych osiągnięć w dziedzinie kompleksowego leczenia nowotworów tkanek miękkich i kości są coroczne zjazdy naukowe EMSOS. Ostatni, zorganizowany już po raz 21., odbył się w maju w Warszawie. Wzięło w nim udział ok. 140 specjalistów z całego świata. Przewodniczącym komitetu organizacyjnego zjazdu był prof. Wojciech Woźniak, kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka, ośrodka referencyjnego leczenia pierwotnych guzów kości. (...)
Międzynarodowe Sympozjum Polskiej Sieci Biologii Komórkowej i Molekularnej UNESCO/PAN
Molekularne i fizjologiczne aspekty regulacji ustrojowej
Mariusz Kielar
Interdyscyplinarna formuła prezentowanych zagadnień, 17-letnia tradycja oraz wybitni prelegenci reprezentujący renomowane ośrodki naukowe z Polski i ze świata - to najważniejsze powody, które zadecydowały o powodzeniu tegorocznej edycji sympozjum. Wzięło w nim udział ok. 450 uczestników; przeważali lekarze, biolodzy i farmakolodzy. Konferencja stała się miejscem wymiany najnowszych doniesień naukowych i prezentacji aktualnych wyników prac pochodzących ze wszystkich ośrodków naukowych PAN oraz jednostek uczelnianych największych ośrodków akademickich w Polsce. Na dwudniowe obrady składały się 4 sesje wykładowe i 3 posterowe. Bogata w ciekawe doniesienia naukowe, różnorodna tematyka wykładów obejmowała szeroki nurt zagadnień z pogranicza nauk medycznych, biologicznych oraz pokrewnych. (...)
Konferencja "Psycholog kliniczny wobec problemów współczesnej rodziny", Kraków
Uświadomić ludziom cele
Mariusz Kielar
Jak powinna wyglądać pomoc psychologa klinicznego w przezwyciężaniu problemów zagrożonej współczesnej rodziny? Co zrobić, by pomagać jej skutecznie? O zadaniach stojących przed psychologią kliniczną dyskutowano w Krakowie podczas konferencji szkoleniowej, zorganizowanej przez Zarząd Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Poznanie indywidualnego kontekstu życia rodziny potrzebującej pomocy to dla psychologów klinicznych główny czynnik decydujący o skuteczności ich interwencji. Jednak w obecnych realiach ten kontekst podlega nieustannym zmianom, przede wszystkim na skutek zmieniającej się rzeczywistości społecznej, a co za tym idzie - warunków życia rodziny. - W naszym społeczeństwie coraz silniej rysują się dwie tendencje, zmieniające funkcjonowanie polskiego modelu rodziny, tj. przejście od homogeniczności do heterogeniczności kulturowej oraz przejście od stacjonarnego do mobilnego trybu życia - mówiła prof. Halina Grzymała-Moszczyńska, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. (...)