Spis treściSZ nr 43–46/2008
z 9 czerwca 2008 r.
Stuknij na okładkę, aby przejść do archiwun rocznika 2008
WYDARZENIA
Ciepło, ciepło... Gorąco!
Aleksandra Gielewska
Jest dobrze. Wiceministrowie zdrowia odchodzą, ale ich miejsce zajmują nowi, bez stresów płynących ze sprawowania władzy. Stale powstają lub poprawiane są kolejne projekty ustaw zdrowotnych - i bez wątpienia kiedyś ujrzą światło dzienne. Pojawił się nawet mityczny do niedawna koszyk. Gorzej jest w sprawach stricte merytorycznych: przygotowań do wdrożenia JGP, jakości polityki zdrowotnej i informacyjnej MZ, poziomu prac legislacyjnych resortu (pardon - prac grupy posłów, wszak nie było i nie ma rządowych projektów ustaw zdrowotnych). (...)
Odroczyć wdrożenie JGP
Piotr Miadziołko
Jednorodne Grupy Pacjentów (JGP), czyli nowy system rozliczania świadczeń medycznych, ma być wprowadzony przez NFZ bardzo szybko. Nasuwa się pytanie: dlaczego znów tak wielki pośpiech i wszystko na ostatnią chwilę? Proponowany przez centralę NFZ termin wprowadzenia systemu JGP, tj. 1 lipca, jest dla większości szpitali nierealny. Może bowiem całkowicie zdezorganizować ich pracę, w tym całą statystykę i rozliczenia z płatnikiem. W efekcie może to znacznie pogorszyć sytuację finansową szpitali wskutek opóźnień w rozliczeniach, błędów w kodowaniu itp. Już na początku tego roku, po niewielkiej zmianie istniejącego systemu rozliczeń pomiędzy świadczeniodawcą a płatnikiem, nastąpił chaos, a błędy spowodowane systemem informatycznym skutkowały ogromnymi problemami z otrzymaniem potwierdzenia wysłanych raportów dotyczących wykonanych świadczeń medycznych. (...)
JGP - co dalej?
Halina Pilonis
NFZ zapowiadał wprowadzenie w drugiej połowie tego roku nowych zasad finansowania świadczeń szpitalnych, czyli systemu jednorodnych grup pacjentów (JGP). Wielu dyrektorów szpitali obawia się, że ich placówki stracą na tej zmianie. Wszystko wskazuje na to, że Fundusz w ostatniej chwili wycofa się ze swoich zapowiedzi. Dyrektorzy szpitali są oburzeni wypowiedziami niektórych przedstawicieli NFZ, uzasadniających, że system JPG będzie zapobiegał oszustwom szpitalnym. Urzędnicy podkreślają bowiem, że mamy w kraju epidemię chorób, za których terapię NFZ płaci najdrożej. - Rozumiem, że wprowadzenie nowego sposobu rozliczania należy jakoś merytorycznie uzasadnić. Tylko dlaczego tak infantylnie? - zastanawia się dr Mirosław Czyżak, dyrektor ds. medycznych szpitala w Nowej Soli. (...)
Oddłużenie? Ma być
Aleksandra Kurowska
Szczegóły rządowych planów w sprawie oddłużenia publicznych zozów mieliśmy poznać 2 czerwca. Tak obiecał premier Donald Tusk na konferencji prasowej podsumowującej półrocze rządu. Termin minął; projektu ani nawet jego założeń jak nie było, tak nie ma. Z przecieków z resortu finansów wynika, że wciąż rozważa się przynajmniej dwa, trzy scenariusze. W związku z tym zamarły prace nad ustawami ze zdrowotnego pakietu Platformy. Po protestach posłów i przedstawicieli związków zawodowych, którzy nie mogą się doczekać spójnej, oficjalnej wersji projektów reformy zdrowotnej, Donald Tusk wezwał do siebie Ewę Kopacz oraz Jacka Rostowskiego, ministra finansów, między którymi iskrzy w sprawie oddłużania. W roboczej naradzie wzięli udział również wicepremierzy Waldemar Pawlak i Grzegorz Schetyna, a także szef doradców premiera minister Michał Boni i Zbigniew Chlebowski, szef klubu PO. (...)
Co się polepszy, to się...
Ola Kurowska, Jan Osiecki
Wiceminister zdrowia Krzysztof Grzegorek po ujawnieniu jego domniemanej korupcji złożył dymisję. W kłopotliwej sytuacji zostawił nie tylko swoją szefową Ewę Kopacz, ale m.in. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. K. Grzegorek podał się do dymisji, gdy dziennikarze programu "Kittel/Jabrzyk przedstawiają" zarzucili mu, że w czasie kierowania oddziałem ginekologiczno-położniczym w szpitalu w Skarżysku-Kamiennej przyjął ponad 20 tys. zł łapówek. Grzegorek twierdzi, że został pomówiony. - Mam nadzieję, że prokuratura i sądy szybko wyjaśnią sprawę. Jednak czując się odpowiedzialnym za wizerunek urzędu, ustępuję. Nie chcę, by te pomówienia zaszkodziły przygotowywanej przez rząd reformie ochrony zdrowia - oświadczył. Sprawą zajmuje się radomska prokuratura. Zarzuty postawiła już pięciu osobom. - Pojawiły się dokumenty świadczące o tym, że w szpitalu w Skarżysku-Kamiennej dokonywano przestępstw korupcyjnych związanych z przetargami, w których uczestniczyła firma farmaceutyczna - mówi prokurator Mariusz Potera. (...)
Nowe recepty
Kontrowersyjna recepta, nie do podrobienia
Halina Pilonis
Kod kreskowy, znak wodny, świecące w ultrafiolecie włókna, mikrodruk oraz specjalny papier uniemożliwiający podrobienie - to zalety nowej recepty, która, jak zapowiada wiceminister zdrowia Marek Twardowski, pozwoli zaoszczędzić miliony złotych wyciekające z systemu z powodu podrabiania recept. - To marnotrawienie pieniędzy - komentuje pomysł MZ Joanna Zabielska-Cieciuch, lekarz rodzinny z Białegostoku. - Takie zabezpieczenia są stosowane na banknotach wielokrotnego użytku, a nie jednorazowej recepcie. Koszty produkcji nowych recept obciążą budżet NFZ, tymczasem resort zdrowia nie jest w stanie oszacować, jakie oszczędności może przynieść ta innowacja. Zresztą, wiele fałszerstw nie polega na podrabianiu recept, ale na wypisywaniu drogich leków na tzw. martwe dusze, czyli nieistniejących pacjentów. Lekarze uważają, że zamiast wymyślać skomplikowane zabezpieczenia recept, MZ powinno zająć się przygotowaniem elektronicznej karty ubezpieczenia zdrowotnego, która miała zacząć obowiązywać już w 2005 r. oraz... elektronicznej recepty. (...)
Nowa pracownia
MN
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr. Wł. Biegańskiego w Łodzi wzbogacił się o nowoczesną pracownię endoskopii zabiegowej. Gastro- i kolowideofiberoskopy, myjnie automatyczne do endoskopów, komputerowy zestaw do archiwizacji badań i tzw. mobilny zestaw endoskopowy - w taką m.in. aparaturę wyposażona jest już nowo powstała Pracownia Endoskopii Zabiegowej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dr. Wł. Biegańskiego w Łodzi. Realizacja projektu kosztowała 1,6 mln zł, z czego 1,5 mln zł przekazał Urząd Marszałkowski. (...)
Udany przeszczep
Beata Alukiewicz
Województwo świętokrzyskie to biała plama, jeśli chodzi o pobieranie narządów do przeszczepu - pod tym względem region znajduje się na ostatnim miejscu w kraju. Może jednak to się zmieni - po raz pierwszy od kilku lat pobrano tu organy od zmarłego pacjenta, który w ciężkim stanie trafił na oddział neurochirurgii Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Zespolonego w Kielcach. Dzięki temu troje ludzi otrzymało wątrobę i dwie nerki. (...)
Krakowski WODR wreszcie na swoim
Halina Kleszcz
Wojewódzki Ośrodek Rehabilitacji dla Dzieci (WODR) w Krakowie, borykający się od lat z kłopotami lokalowymi, ma wreszcie siedzibę z prawdziwego zdarzenia. 28 maja placówka wprowadziła się do zmodernizowanych pomieszczeń po bazie ambulatoryjnej niedawno zlikwidowanego krakowskiego Szpitala Kolejowego. Doprowadzenie w błyskawicznym tempie do stanu używalności ponad 8 tys. metrów kwadratowych pomieszczeń oraz wyposażenie ośrodka na miarę XXI wieku było możliwe dzięki Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Małopolskiego i Małopolskiemu Oddziałowi PFRON. W krakowskim WODR są diagnozowane i leczone dzieci z całej Małopolski, kartoteka placówki liczy 30 tys. pacjentów, poczynając od paromiesięcznych niemowląt po młodzież do 18. roku życia. (...)
Spłonął oddział psychiatrii
Beata Alukiewicz
Doszczętnie spłonął jeden z oddziałów Wojewódzkiego Specjalistycznego Zespołu Opieki Neuropsychiatrycznej w Kielcach. 41 pacjentów ewakuowano do pobliskiego Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy, a 8 najbardziej poszkodowanych trafiło do trzech kieleckich szpitali. Ogień pojawił się w sali terapeutycznej I Oddziału Psychiatrycznego, na drugim piętrze szpitala, przed północą z 28 na 29 maja. Najprawdopodobniej przyczyną pożaru był nie zgaszony papieros jednego z pacjentów, od którego zajęła się kanapa. Personel oddziału natychmiast zawiadomił straż pożarną; do czasu jej przyjazdu zdołano ewakuować 30 chorych. Udana akcja - Ze względu na specyfikę pacjentów psychiatrycznych ich ewakuacja była niełatwa - mówi Teresa Czernecka, dyrektor Wojewódzkiego Specjalistycznego Zespołu Opieki Neuropsychiatrycznej, która cały czas była na miejscu akcji. - Niektórzy kurczowo trzymali się łóżek i nie chcieli wyjść. Lekarze, pielęgniarki i salowe spisali się jednak naprawdę wzorowo. Może dlatego, że kilka miesięcy wcześniej właśnie w naszym szpitalu odbyły się ćwiczenia przeciwpożarowe strażaków i personelu, z ewakuacją chorych włącznie. (...)
FELIETONY
Dożynki?
Andrzej Sośnierz
Wygląda na to, że zanim Platforma Obywatelska - zgodnie z zapowiedziami - dorżnie swoich przeciwników politycznych, wcześniej zniszczy ostatnie resztki po dokonaniach reformatorów ochrony zdrowia z lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Na naszych oczach, wykańcza się właśnie instytucję lekarza rodzinnego. Wkrótce przyjdzie czas na chirurgię krótkoterminową. (...)
PANOPTICUM
EURO 2008
Marek Wójtowicz
Przymierzając się do pracowitego wyszukiwania w niepublicznych stacjach TV meczów EURO 2008, nie będę jedynie patrzył na boisko; chcę także podpatrywać sposób zabezpieczenia medycznego tej gigantycznej imprezy masowej. I to samo proponuję pracownikom pogotowia ratunkowego, policjantom i strażakom. Za 4 lata przyjdzie nam się przecież zmierzyć z organizacją największej w historii Polski sportowej imprezy masowej, czyli EURO 2012. Sposób organizacji i zabezpieczenia takiego wydarzenia reguluje ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. (...)
TYLKO FAKTY
Do szpiku kości
Marek Nowicki
Dziesiątki tysięcy Polaków czekają na przyjęcie do banku szpiku i nikt z tego ich daru serca nie chce skorzystać. Nie chce, bo nie ma pieniędzy na przeprowadzenie wstępnych badań. Zapytałem Urszulę Jaworską, ile osób czeka na przebadanie w jej fundacji? Dokładnie nie była w stanie powiedzieć: - Dwa lata temu przestałam liczyć, na pewno ponad 10 tysięcy. Zgłasza się do nas nawet po 200 osób tygodniowo. Problem polega na tym, że rocznie fundacji udaje się przebadać zaledwie 1000 wolontariuszy. W pozostałych 4 rejestrach też nie jest dobrze. (...)
Z PAMIĘTNIKA WIEJSKIEJ LEKARKI
Szczypawka
Janina Banachowska
Włożyłam lusterko laryngologiczne, wzięłam pincetę chirurgiczną i popatrzyłam na wyjście z kanału ucha. Nic nie było widać, ale z samego kanału cienką strużką wypływała krew. Zaglądnęłam do ucha głębiej i jednak prócz strużki krwi nie widziałam niczego. Włożyłam głębiej rozwieracz i poświeciłam latarką. Rzeczywiście, ruszał się tam jakiś owad. Chwyciłam go mocno za jeden koniec, trudno było w tej ciasnocie rozpoznać, czy był to przód, czy odwłok, w każdym razie już za pierwszym podejściem usunęłam nieproszonego gościa. (...)
PUNKTY WIDZENIA
Sprawy ważne i pilne
Marcin Kautsch
Przytłoczeni nadmiarem obowiązków i terminami spraw, które trzeba załatwić na przedwczoraj, tracimy często poczucie tego, co jest naprawdę ważne. Zagłębiamy się w sprawy pilne, choć w dłuższej perspektywie okazują się one mało istotne. Celowo używam formy "my", bo sam nie jestem wolny od takiej przypadłości. Kwestią, którą wszyscy ostatnio żyjemy, jest prywatyzacja szpitali. Koncentrujemy się przy tym na procedurze: zachodzimy w głowę, jak "przejść na drugą stronę wzgórza". Zaprzątamy sobie głowę procentami udziałów w spółkach, podległością bądź niepodległością jednostek, krokami, które trzeba postawić. I popełniamy błąd, który może się okazać niezwykle kosztowny. Bo bez względu na to, jak mocno opozycja będzie tupać nóżkami, histeryzować, odgrywać Rejtana, punktować błędy strony rządzącej, wmawiać maluczkim, że nastąpi "dzika prywatyzacja" i nie przyznawać się przy tym, ile szpitali zostało już sprywatyzowanych, gdy dzisiejsza opozycja była u władzy - wkrótce szpitale i tak zostaną w dużej części sprywatyzowane. I to bez względu na to, ile głupot narobi ekipa rządząca, wypuszczając w obieg mniej lub bardziej dopracowane propozycje legislacyjne - szpitale będą sprywatyzowane. (...)
Gapa
Ryszard Kijak
Do Zarządu Krajowego OZZL trafił niedawno list o następującej treści. OZZL zajmuje się wszystkim, tylko nie troską o dobro lekarza (to tylko moja prywatna opinia!). Kierownictwo zajmuje się próbą reform systemu ochrony zdrowia, troszczy się o "inne zawody medyczne" i "inny personel medyczny" (cytaty z oświadczenia OZZL z 16.05.2008 r.), o biednych pacjentów, o długie kolejki do specjalistów, o sposoby finansowania, o racjonalizowanie wydatków na ochronę zdrowia itp., itd. Jakby troszkę kierownictwo OZZL zapomniało, że nie jest kierownictwem organizacji chroniącej dobra biednego pacjenta. Nie jest sprawą związku zawodowego lekarzy troska o "inne zawody medyczne" ani o wszystkich obywateli tego kraju. Może to niewłaściwa postawa, ale ja bardziej przejmuję się losem mojej rodziny, moich dzieci, które nie mają ojca od 13 lat przez 3-4 doby w tygodniu, losem własnej - wciąż przemęczonej i niedospanej - osoby. Bardziej przejmuję się swoim zdrowiem niż zdrowiem wszystkich obywateli. (...)
Z DROGI...
Szklane paciorki
Andrzej Musiałowicz
Internetowe komentarze po wywiadzie udzielonym przez dyrektora Agencji Oceny Technologii Medycznych, które pojawiły się w Gońcu Medycznym nr 458, po raz kolejny dotykają nierozwiązywalnego problemu dyktatu firm farmaceutycznych na polskim rynku leków. Dobitne stwierdzenie jednego z internautów, że dla gigantów farmaceutycznych Polska jest rynkiem kolonialnym, gdzie można robić interesy na szklanych paciorkach, nie jest wcale przesadzone. Od wielu już lat, od ekspertów - farmakologów z cenzusem i z pasją można usłyszeć w prywatnych rozmowach rewelacje dotyczące dziesiątków specyfików sprzedawanych w Polsce. I co? I nic. (...)
OKIEM DYREKTORA
W zawieszeniu
Janusz Atłachowicz
Mamy już początek sezonu urlopowego. W ochronie zdrowia też zapanowała dziwna cisza. Ustawy, które kolejny raz miały w sposób diametralny zmienić system, oczywiście na lepsze, jakoś nie wylatują z Sejmu wprost do drukarni Dziennika Ustaw. Raczej obserwujemy stan zawieszenia. Zawieszono prace nad projektem ustawy o ubezpieczeniach dodatkowych, bo nie jest określony koszyk świadczeń gwarantowanych. A ponadto wstrzymano ostatnie prace nad ustawą o zozach, ponieważ Ministerstwo Finansów nie przygotowało propozycji rozwiązania problemu zadłużenia czy restrukturyzacji finansowej zadłużonych zakładów. (...)
UNIA EUROPEJSKA
Finansowanie inwestycji w sektorze ochrony zdrowia z Regionalnych Programów Operacyjnych
Każde województwo posiada własny Regionalny Program Operacyjny (RPO). W każdym z 16 RPO zostały przewidziane fundusze europejskie dla ochrony zdrowia. Są to zarówno fundusze skierowane bezpośrednio na jej rozwój, jak też i takie, które nie są bezpośrednio kierowane do niej, ale mogą służyć jej rozwojowi, np. fundusze europejskie na rozwój przedsiębiorczości, prace naukowo-badawcze czy na termoizolację. Regionalne Programy Operacyjne kryją w sobie wiele możliwości wsparcia finansowego rozwoju sektora ochrony zdrowia. Nie jest to niestety tak oczywiste na pierwszy rzut oka, ochrona zdrowia nie jest bowiem bezpośrednio wskazana jako beneficjent w wielu działaniach RPO. Jednak bez wątpienia w każdym z tych programów znajdziemy jedno lub nawet kilka działań bezpośrednio dedykowanych rozwojowi ochrony zdrowia. (...)
Fundusze europejskie na lata 2007-2013 sposobem na informatyzację placówek ochrony zdrowia
Informatyzacja ochrony zdrowia, pomimo wysokich kosztów inwestycyjnych, jest procesem jak najbardziej koniecznym - w znacznym stopniu przyczynia się do obniżenia kosztów funkcjonowania jednostek, a zarazem do ich sprawniejszego działania, prowadząc m.in. do uporządkowania oraz skategoryzowania posiadanych danych. Poprzez wprowadzenie do systemu wszystkich informacji dotyczących pacjenta - od momentu rozpoczęcia leczenia do jego zakończenia (przeprowadzone badania, diagnozy, przepisane leki itp.) - stworzona zostanie baza historii jego zdrowia. Pełna informatyzacja placówek medycznych usprawni proces zarządzania na poziomie krajowym, wspomoże eliminację sytuacji, gdy w jednym województwie, miejscowości czy szpitalu występuje nadmiar pacjentów, a w drugim są wolne łóżka. (...)
Środki unijne na rozwój systemu ratownictwa medycznego
Krystyna Czarniecka
Po raz kolejny pojawia się możliwość pozyskania środków unijnych, w tym inwestycyjnych, przez publiczne i niepubliczne ZOZ-y posiadające w swojej strukturze jednostki ratownictwa medycznego, a także przez ich organy założycielskie. Dotyczy to również Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. W programie Infrastruktura i środowisko, przewidzianym do realizacji w latach 2007-2013, jest priorytet XII: Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia. A w nim: Działanie 12.1. Rozwój systemu ratownictwa medycznego, którego celem jest obniżenie poziomu śmiertelności oraz skutków powikłań powstających w wyniku wypadków i innych stanów nagłego zagrożenia zdrowotnego. Przewidziana alokacja na ten cel to 235,29 mln euro. Dodatkowymi atutami tego programu są możliwość dokonywania inwestycji oraz wymagany wkład własny na poziomie 15%. (...)
PRAWO
Przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej
Droga przez likwidację
Aleksandra Kunkiel-Kryńska
"Nowa" procedura przekształcania spzozu w spółkę kapitałową (spółkę z o. o. bądź akcyjną) zakłada, iż spółka ta będzie wstępować we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem był dotychczas spzoz, bez względu na charakter prawny tych stosunków (sukcesja generalna). Projekt ustawy przewiduje też gwarancje ochrony praw pracowników przekształconego spzoz. Przejęcie pracowników przez spółkę ma nastąpić z mocy prawa - w konsekwencji staną się oni pracownikami spółki. Proces przekształceń wygląda inaczej na gruncie "starej ustawy". Dziś, aby zmienić formę prawną, należy zlikwidować publiczny zoz i utworzyć - niejako "od początku" - spółkę handlową (zgodnie z Kodeksem spółek handlowych), która będzie prowadziła nowy (niepubliczny) zakład opieki zdrowotnej. Takie rozwiązanie zapewnia nowemu podmiotowi "start z czystym kontem", gdyż zadłużenie zostaje przejęte przez organ założycielski (samorząd terytorialny), natomiast zatrudnianie pracowników i zawieranie wszystkich umów dokonywane jest od nowa. Należy wspomnieć, iż procesy likwidacji starego podmiotu i powstawania nowego powinny przebiegać równolegle. Poniżej przypominamy etapy takiego przekształcenia. (...)
Dziennikarskie hulanki może ukrócić prokurator
Żaneta Semprich
Czy nierzetelnemu dziennikarzowi grożą sankcje wymierzone w procesie karnym za zniesławienie lekarza albo placówki służby zdrowia? Odpowiedź z pozoru oczywista brzmi: tak. Możliwość taką dają art. 212 § 2 i art. 213 § 2 Kodeksu karnego, przewidujące karę więzienia do dwóch lat albo grzywnę za pomawianie innej osoby lub jednostki organizacyjnej o postępowanie, które może poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego przy pełnieniu danego stanowiska czy wykonywaniu zawodu. Jednak przepisy te nie zyskały powszechnej aprobaty. W efekcie zostały poddane ocenie Trybunału Konstytucyjnego, który musiał orzec, czy nie godzą w konstytucyjną zasadę wolności prasy i innych środków masowego przekazu. Wydany 12 maja wyrok TK utrzymał karną odpowiedzialność dziennikarza, choć nieco ją zmodyfikował. (...)
KLINIKA
ALERGOLOGIA
Nieżyt nosa i astma oskrzelowa - wspólna choroba dróg oddechowych
Anna Lewandowska-Polak, Marek L. Kowalski
W kwietniu br. ukazała się aktualizacja stanowiska ekspertów tworzących inicjatywę ARIA, w której zaakcentowano związek między alergicznym nieżytem nosa i astmą oskrzelową oraz zaproponowano strategię postępowania diagnostycznego i terapeutycznego u chorych na nieżyt nosa i astmę oskrzelową. Przedstawiono dane z badań epidemiologicznych, wskazano wspólne czynniki ryzyka. Zwrócono uwagę na podobieństwa i różnice w budowie błony śluzowej nosa i oskrzeli oraz w mechanizmie astmy i nieżytu nosa. Opisano oddziaływanie błony śluzowej nosa na dolne drogi oddechowe. (...)
ALERGOLOGIA
Astma i alergia a sport
Marcin Kurowski, Marek L. Kowalski
Mimo coraz powszechniejszego uprawiania sportu w celach rekreacyjnych oraz wzrastającego zainteresowania sportem wyczynowym, niewiele uwagi poświęca się w środowisku medycznym negatywnym aspektom wpływu sportu na stan zdrowia. Wyjątek stanowią doniesienia o nagłych zgonach młodych sportowców. Na przestrzeni ostatnich dekad w krajach wysoko uprzemysłowionych obserwujemy stały wzrost częstości występowania chorób alergicznych. Obecnie alergiczny nieżyt nosa - najpowszechniejsza z chorób alergicznych - występuje na niektórych obszarach nawet u ok. 20-30% dorosłej populacji. (...)
ALERGOLOGIA
Pokrzywki cz. 1
Zbigniew Adamowicz
Pokrzywka jest częstym schorzeniem o bardzo zróżnicowanej etiologii i przebiegu. Szacuje się, że różne jej postaci dotykają w ciągu całego życia 15% populacji. Najczęściej jest chorobą łagodną, o dobrym rokowaniu co do przeżycia, jednak istotnie pogarsza jakość życia, w stopniu porównywalnym do choroby wieńcowej. Pokrzywka może zagrażać życiu, gdy obrzęk naczynioruchowy górnych dróg oddechowych uniemożliwia czynność oddechową lub gdy towarzyszą jej objawy ogólne - anafilaktyczne. (...)
PEDIATRIA
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - cz.1: przyczyny
Marek Majewski
Pomiar ciśnienia tętniczego powinien być obowiązującym elementem rutynowego badania fizykalnego każdego dziecka. U dzieci do 3. r.ż. włącznie wskazane jest, by ciśnienie tętnicze było mierzone ultradźwiękowym czujnikiem dopplerowskim. Po 3. r.ż. można stosować klasyczną metodę sfigmomanometryczną. Przy pomiarze ciśnienia tętniczego u dzieci bardzo istotne znaczenie ma szerokość mankietu. Powinna wynosić 40% obwodu ramienia badanego dziecka, mierzonego w połowie jego długości. Pomiar zbyt wąskim mankietem daje fałszywie wysoki wynik, a zbyt szerokim - wynik fałszywie niski. (...)
NAUKA
Pierwszy kortykosteroid podawany donosowo
Michał Rutkowski
Na polskim rynku pojawił się pierwszy kortykosteroid podawany donosowo. Produkowany przez GSK lek AVAMYS (flutykazonu furoinian) jest preparatem w postaci aerozolu, do stosowania raz na dobę. Badania kliniczne wykazały, że zapewnia on stałe i trwałe złagodzenie objawów ze strony nosa i oczu w alergii sezonowej. W jednym ze sterydów producent zmienił podstawnik, powodując tym samym zwiększenie powinowactwa między tą substancją a receptorem glikokortykoidowym oraz zwiększenie selektywności. Lek umieszczono w nowym aplikatorze, który dozuje niewielką objętość bezwonnej mgiełki, nie pozostawiającej w ustach gorzkiego posmaku i nie spływającej po tylnej ścianie gardła. (...)
Zaostrzenie kryteriów rozpoznawania zespołu metabolicznego
Marcin Wełnicki
Zespół metaboliczny ujmuje w jedno rozpoznanie grupę nieprawidłowości, których obecność podnosi ryzyko wystąpienia cukrzycy i chorób naczyniowo-sercowych. Do rozpoznania zespołu metabolicznego upoważnia stwierdzenie otyłości brzusznej, nieprawidłowych wartości triglicerydów, frakcji HDL cholesterolu i glukozy oraz podwyższone wartości ciśnienia tętniczego. Mimo że kryteria wydają się jasne, nie wszystkie towarzystwa naukowe zajmujące się problemem zespołu metabolicznego zgadzają się w kwestii wartości definiowanych jako nieprawidłowe. Według NCEP (National Cholesterol Education Program), o otyłości brzusznej możemy mówić w przypadku obwodu brzucha równego i większego niż 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet. Specjaliści z IDF (The International Diabetes Federation) są znacznie mniej wyrozumiali i za nieprawidłowe przyjmują już wartości równe 94 cm i 80 cm odpowiednio u mężczyzn i u kobiet. (...)
Anakinra - terapia biologiczna w kardiologii
Marcin Wełnicki
Anakinra - inhibitor receptora dla interleukiny 1, jest jednym z leków biologicznych o udowodnionej skuteczności w leczeniu chorób reumatycznych. Wyniki niektórych badań sugerują, że lek pozwala nie tylko na uzyskania remisji choroby podstawowej, ale może również poprawiać funkcję układu sercowo-naczyniowego. Badania przeprowadzone przez greckich naukowców z Aten University wydają się potwierdzać tę tezę. Doświadczenie składało się z dwóch faz: "ostrej" i "przewlekłej". W pierwszej części badania 23 chorym z RZS wstrzyknięto losowo anakinrę lub placebo. Po 48 godzinach pacjenci z grupy placebo otrzymali aktywny lek, z kolei placebo podano pacjentom, którzy wcześniej otrzymali anakinrę. (...)
Skuteczność farmakoterapii osteoporozy
Marcin Wełnicki
W Polsce osteoporoza dotyczy około 25% kobiet po 65. i nawet 50% po 75. r.ż. Celem leczenia tej choroby jest przede wszystkim zapobieganie złamaniom patologicznym. Na rynku dostępne są liczne preparaty, wciąż jednak mało jest badań porównujących skuteczność leków z poszczególnych grup. Naukowcy z Harvardu i uniwersytetu w Bostonie przeprowadzili badanie kohortowe porównujące względną skuteczność doustnych preparatów bifosfonianów (ryzedronianu i alendronianu sodu), donosowej kalcytoniny oraz raloksyfenu. Analizowane dane dotyczyły ponad 43 tysięcy pacjentów, którzy rozpoczęli leczenie osteoporozy pomiędzy 2000 a 2005 r. 96% stanowiły kobiety, średni wiek badanych wynosił 79 lat. Skuteczność leków była oceniana na podstawie częstości występowania złamań pozakręgowych (biodra, kości ramieniowej, łokciowej lub promieniowej) w ciągu 12 miesięcy od rozpoczęcia terapii. (...)
Kardiowersja elektryczna niewydolnego serca
Marcin Wełnicki
Kardiowersja elektryczna jest bezpieczną i często skuteczną metodą przywracania rytmu zatokowego u pacjentów z migotaniem przedsionków. Wśród czynników mających wpływ na skuteczność zabiegu wymienia się między innymi czas trwania arytmii, masę ciała chorego i szereg parametrów echokardiograficznych. Nadal dyskutowana jest kwestia wpływu niewydolności serca, definiowanej jako obniżenie frakcji wyrzutowej lewej komory poniżej 45%, na skuteczność kardiowersji. Istotnych informacji na ten temat dostarcza badanie niemieckich lekarzy z Charité Campus Virchow Clinic w Berlinie. Analizie poddano 148 kolejnych zabiegów kardiowersji elektrycznej, przeprowadzonych u pacjentów z migotaniem przedsionków i niewydolnością serca II-IV w skali NYHA. Rytm zatokowy został przywrócony u 71% badanych, a skuteczność zabiegu nie korelowała ze stopniem niewydolności serca. Wykazano natomiast wyższą skuteczność (91%) kardiowersji elektrycznej w grupie pacjentów z chorobą niedokrwienną serca w porównaniu do chorych z inną niż niedokrwienna etiologią kardiomiopatii. (...)
Ustekinumab - nowa biologiczna terapia łuszczycy
Paweł Traczewski
Łuszczyca jest chorobą dotykającą ok. 2% polskiej populacji. Chociaż nie stwarza bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjentów, znacząco obniża jego jakość i, jak dowodzą badania, jej ciężkie postaci wiążą się ze wzrostem umieralności. Duży postęp w terapii łuszczycy osiągnięto dzięki wprowadzeniu w ostatnich latach do użytku leków biologicznych, np. inhibitorów TNF-a - infliksimabu i adalimumabu. Kolejnym obiecującym lekiem z tej grupy jest ustekinumab: - ludzkie przeciwciało monoklonalne przeciw interleukinom 12 i 23. Uważa się, że obie cytokiny, których podwyższone poziomy stwierdza się u chorych, odgrywają ważną rolę w patogenezie łuszczycy. Ustekinumab wiążąc się z Il 12 i Il 23 uniemożliwia ich interakcję z receptorami komórkowymi. W majowym "Lancecie" opublikowano wyniki dwóch równolegle prowadzonych, dużych randomizowanych badań III fazy, mających określić efektywność i bezpieczeństwo stosowania ustekinumabu w umiarkowanej i ciężkiej łuszczycy zwyczajnej (opisywanej wskaźnikiem PASI ł 12 i zajęciem ponad 10% powierzchni ciała). W próbach PHOENIX 1 i 2 wzięło udział odpowiednio 766 i 1260 pacjentów. (...)
Nie daj się naciąć (w kroczu)
PAP, tk
Nacinanie krocza w czasie porodu upowszechniło się w praktyce medycznej na całym świecie pod wpływem prac amerykańskiego położnika Josepha DeLee. W 1913 r. napisał on, że każdy poród jest patologiczny, dlatego wymaga interwencji chirurgicznej. Na poparcie swojej teorii DeLee przedstawiał szokujące dziś argumenty. Twierdził np., że w czasie porodu na główkę dziecka działają siły tak duże, jakby ściskać ją drzwiami. - Przez wiele lat bezkrytycznie uznawano rutynowe nacięcie krocza za nieodłączny element przygotowania kobiety do porodu. W Polsce ten mit pokutuje do dziś - powiedziała Anna Otffinowska, prezes fundacji "Rodzić po Ludzku", podczas inauguracji zainicjowanej przez fundację kampanii społecznej "Nie daj się naciąć". Już w 1985 r. Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że zabieg ten ma zdrowotne uzasadnienie, np. gdy zagrożone jest życie dziecka, ale tylko u 10-20% rodzących. Badania naukowe dowodzą, że w pozostałych przypadkach nie daje on żadnych korzyści, a wręcz jest szkodliwy. (...)
Komórki groźne dla zdrowia
Marek Derkacz
Regularne używanie telefonu komórkowego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na niektóre guzy mózgu - donoszą szwedzcy naukowcy z Kliniki Onkologii Uniwersyteckiego Szpitala w Orebro na łamach "International Journal of Oncology". Badacze dokonali metaanalizy kilkunastu dotychczasowych prac dotyczących związku pomiędzy ekspozycją na promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) emitowane przez telefony komórkowe a zachorowalnością na guzy mózgu. Wyniki okazały się bardzo niepokojące. Regularne korzystanie z telefonu komórkowego przez okres co najmniej 10 lat może zwiększać ryzyko zachorowania na nerwiaka nerwu słuchowego (o 240%), glejaka mózgu (o 200%) oraz oponiaka (o 70%). (...)
MEDUKACJA
Bądź LEPszy w testach
Piotr Domagała
Pytania testowe, których zakres pokrywa się z LEP. Prawidłowe odpowiedzi wraz z komentarzami. (...)
KONFERENCJE
Top Medical Trends for Media, Warszawa
Hipotensyjny beniaminek
Marcin Wełnicki
Aliskiren - nowy lek w sposób bezpieczny i skuteczny blokuje układ RAA na samym początku łańcucha przemian biochemicznych i może być stosowany zarówno w monoterapii, jak i w terapii skojarzonej, np. z diuretykami. Liczne badania dowodzą, że hipotensyjne działanie aliskirenu jest przynajmniej tak skuteczne jak ACE inhibitorów i sartanów. Badanie AVOID wykazało nefroprotekcyjne działanie "hipotensyjnego beniaminka". Trwają badania nad dodatkowymi korzyściami stosowania aliskirenu u pacjentów po zawale serca i z cukrzycą. Lek w marcu 2007 r. został zarejestrowany przez amerykańską FDA, w sierpniu tego samego roku - w Unii Europejskiej. Mimo że relatywnie młody i nowy, znalazł już swoje miejsce w aktualnych wytycznych ESH/ESC 2007 r. W polskich aptekach pojawi się prawdopodobnie na jesieni. (...)
Tropikalne choroby zakaźne
Mariusz Kielar
Zaniedbywane i jakby zapominane przez współczesną medycynę, a jednocześnie wciąż niezwykle groźne dla zdrowia i życia - tak w skrócie można scharakteryzować tropikalne choroby zakaźne. O ich nieprzewidywalnej naturze i związanych z tym zagrożeniach dla zdrowia publicznego mówił w Krakowie dr Robert Gwadz, szef Laboratorium Malarii i Badań Wektorowych Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Infekcyjnych, będącego częścią amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH). (...)
Choroby wewnętrzne: przyczyny, rozpoznanie, leczenie
Mariusz Kielar
Jakie mogą być skutki wyrównanej marskości wątroby w ruchu drogowym? Dlaczego lekarze powinni zaglądać pacjentom do nosa? Czy będzie szczepienie przeciwko zawałowi serca? Co to są waptany i akwaretyki? O nowych doniesieniach z zakresu diagnostyki i terapii schorzeń internistycznych dyskutowali uczestnicy krakowskiej konferencji naukowo-szkoleniowej "Choroby wewnętrzne: przyczyny, rozpoznanie, leczenie". (...)
Konferencja "Nowoczesne leczenie bólu - ograniczenia i możliwości"
To nie musi tak boleć
Paweł Traczewski
Amerykańskie Towarzystwo Bólu już w 1995 r. uznało, że piątym parametrem życiowo ważnym (po temperaturze ciała, tętnie, częstości oddechów i ciśnieniu tętniczym) jest ból. James Campbell, ówczesny prezes towarzystwa, mówił, że gdyby lekarze oceniali go z równą troską, co 4 pozostałe, prawdopodobieństwo, że będzie prawidłowo leczony, byłoby nieporównanie większe. Ból jest zjawiskiem, którego nie można całkowicie wyeliminować nie tylko z życia chorych (szacuje się, że odczuwa go 52-70% z nich), ale każdego z nas. Jednak powszechność występowania silnych odczuć bólowych, zwłaszcza wśród pacjentów po zabiegach (mają one nasilenie większe niż 5 w 10-stopniowej skali u 82% leczonych w ramach tzw. chirurgii jednego dnia), nie może prowadzić do uznania ich za akceptowalną normę. Tym bardziej że, jak podkreśla prof. Jerzy Wordliczek, kierownik Klinicznego Oddziału Leczenia Bólu Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, ból nie tylko drastycznie obniża komfort życia, ale także negatywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu pacjenta i rekonwalescencję. (...)
Międzynarodowa konferencja naukowa "Diagnostyka i leczenie w neurologii dziecięcej", Warszawa
Na padaczkę - dieta
Paweł Traczewski
Dietę ketogenną można wdrożyć u dzieci z padaczką, u których mimo stosowania dwóch lub więcej leków przeciwpadaczkowych nie uzyskano kontroli. Daje bardzo dobre efekty, np. w zespole Dravet, stwardnieniu guzowatym, zespole Retta i zesp. Doose. Jest także leczeniem z wyboru w niektórych chorobach metabolicznych przebiegających z drgawkami: w niedoborze transportera glukozy (GLUT1) i deficycie dehydrogenazy pirogronianowej. Odpowiednio wczesne zastosowanie diety w tych schorzeniach zapobiega nie tylko występowaniu napadów padaczkowych, ale także rozwojowi różnorodnych zaburzeń neurologicznych i ogólnoustrojowych. Potencjalnie istotnym klinicznie skutkiem pozostawania na diecie ketogennej jest neuroprotekcja. (...)
XIII Zjazd Towarzystwa Immunologii Klinicznej i Doświadczalnej
Mariusz Kielar, Magdalena Kozińska
Apelem o odważną współpracę środowisk medycyny eksperymentalnej z medycyną kliniczną w zakresie badań immunologicznych zakończył się XIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej. Organizatorem prestiżowego kongresu była Katedra Immunologii CM UJ. W kongresie wzięło udział ponad 500 osób z kraju i ze świata, reprezentujących wiodące ośrodki naukowe oraz kliniczne m.in. ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Holandii, Włoch, Niemiec, Austrii, Ukrainy, Kanady i Macedonii. Tematyka w równym stopniu skierowana była do teoretyków, zajmujących się badaniami chorób układu immunologicznego, jak i klinicystów, specjalizujących się w leczeniu schorzeń o podłożu immunologicznym w takich dziedzinach, jak reumatologia, onkologia, alergologia, transplantologia, pediatria czy interna. Jednym z bardziej istotnych celów spotkania było przedstawienie ostatnich dokonań dotyczących interwencji immunologicznej w różnych dziedzinach medycyny. (...)
Domowa chemioterapia zagrożona
Halina Kleszcz
Znanych i stosowanych jest obecnie ok. dwustu cytostatyków do wlewów dożylnych. Opracowanie kilku ich odpowiedników w tabletkach zajęło koncernom farmaceutycznym wiele lat. Dzięki temu część chorych na raka piersi, płuc i jelita grubego, u których stwierdzono przerzuty - można już leczyć w domu. Decyzja w tej sprawie poprzedzona jest staranną kwalifikacją. Nie wszyscy chorzy mogą z takiej możliwości korzystać. Aktywna choroba wrzodowa, zmiany zapalne śluzówki żołądka, usunięty fragment jelita - raczej wykluczają taką terapię. Doustna chemioterapia, choć "lepsza" od dożylnego podawania cytostatyków (z czasem żyły z trudem nadają się do wkłucia), też nie jest pozbawiona niepożądanych działań ubocznych. Najczęściej manifestują się one objawami skórnymi rąk, zwłaszcza dłoni, i stóp. Jeśli leczenie objawowe czy przerwa w terapii nie pomagają, trzeba odstawić doustny cytostatyk. Część pacjentów reaguje nań nudnościami i wymiotami. Im nie ma sensu podawać leku w tabletce, bo nie sposób ocenić stężenia wchłoniętej substancji aktywnej. (...)